ମାନବ ଜୀବନର ଏକ ସ୍ୱୟଂ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ମନୋହର ଗଦ୍ୟାତ୍ମକ ସୁବିସ୍ତୃତ ଅଭିବ୍ୟକ୍ତିକୁ ଉପନ୍ୟାସ କୁହାଯାଏ।ଏହା ଏକ ମନନଶୀଳ ଶିଳ୍ପନିପୁଣ କଳା-ଜୀବନର ଏକ ବିରାଟ ଇତିବୃତ୍ତିର ମଧୁର ଆଲେଖ୍ୟ।ଏଥିରେ ମାନବର ମାଲିକ ଅନୁଭୂତି,ରସଘନ କାହାଣୀ,ଲଳିତ ମଧୁର କଳ୍ପନା ଏବଂ ସୂକ୍ଷ୍ମ ଭଙ୍ଗୀର ଉଜ୍ଜ୍ବଳ ଚିତ୍ର ସହ ପାରିପାର୍ଶ୍ୱିକ ପରିସ୍ଥିତିର ରୂପାୟନ ହୋଇଥାଏ।ସାହିତ୍ୟର ଗଳ୍ପନାଟକ ଓ ପ୍ରବନ୍ଧ ପରି ଉପନ୍ୟାସ ଏକ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ବିଭାଗ।ଜୀବନର ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ବିବରଣୀ ପ୍ରଦାନ କରିବା ଉପନ୍ୟାସର ଧର୍ମ।ବର୍ଣ୍ଣନାର ଘନଘଟା ମଧ୍ୟରେ ମାନବଜୀବନର ନିରାଟ ସତ୍ୟ ଏଥିରେ ଉଦଘାଟିତ ହୋଇଥାଏ।ଏହାର ବହିଃରଙ୍ଗ ଗଦ୍ୟ ଛନ୍ଦ ହେଲେ ମଧ୍ୟ କାବ୍ୟିକ ଫଲଗୁ ଅନ୍ତଃସ୍ଥଳରେ ପ୍ରଭାହିତ ହେଉଥାଏ।ମଣିଷ ଏବଂ ସମାଜ ଉଭୟକୁ ଉପଜୀବ୍ୟ କରି ଉପନ୍ୟାସ ସୌଧ ନିର୍ମିତ ହୁଏ।ମନ୍ୟୁଷର ହସ କାନ୍ଦ,ସୁଖ ଦୁଃଖ ଓ କରୁଣ ମଧୁର ଅନୁଭୂତି ଉପନ୍ୟାସର ମୁଖ୍ୟ ଉପାଦାନ।

ସାହିତ୍ୟ ଜଗତକୁ ସମୃଦ୍ଧ କରିବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଅନେକ ମହାନ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ୱ ନିଜର ଅମୁଲ୍ୟ ଏବଂ ଅମର ଲେଖନୀ ଚାଳନା କରିଥିଲେ।ସେମାନେ ନିଜର ଉନ୍ନତ ଲେଖା ମାଧ୍ୟମରେ ଏକ ନୂଆ ଯୁଗର ସଂସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ।ସେହି ଯୁଗଟିକୁ ଆଧୁନିକ ଯୁଗ ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ।

ଅନେକ ଔପନ୍ୟାସିକମାନେ ନିଜର ଜ୍ଞାନ ଏବଂ ସାହିତ୍ୟ ବଳରେ ଅନେକ ପ୍ରକାର ଆନ୍ଦୋଳନ ତଥା ଅନେକ ସାହିତ୍ୟ ପଥରେ ଅଗ୍ରସର କରାଇପାରିଲେ।ସେହି ଔପନ୍ୟାସିକମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଅନେକ ଔପନ୍ୟାସିକ କଥାକାର ହେଲେ।

୧.ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟ ଜଗତରେ ଔପନ୍ୟାସିକ ତଥା ସେନାପତି ଫକୀର ମୋହନଙ୍କ ଅମର ଛାପ।

ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାର ଜନକ ତଥା ବଳିଷ୍ଠ ସେନାପତି ଯିଏ ସାହିତ୍ୟ ସାମ୍ରାଜ୍ୟକୁ ନିଜର କାଳଜୟୀ ଉପନ୍ୟାସ ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ ଲେଖା ମାଧ୍ୟମରେ ସୁଦୃଢ଼ କରିଛନ୍ତି। ସେ ସର୍ବଦା କୁହନ୍ତି-

“ପଢ଼ିଲି ନାନା ଦେଶ ଭାଷା,

କାହିଁ ତ ନ ପୂରିଲା ଆଶା..

ହେଉ ପଛେ ସେ ନିକୃଷ୍ଟ, ମୋ ମାତୃଭାଷା ମୋତେ ଶ୍ରେଷ୍ଠ !!”

( ଫକୀରମୋହନ ସେନାପତି )..

ଫକୀର ମୋହନ ସେନାପତି ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାକୁ ଆହୁରି ଆଗକୁ ବଢ଼ାଇଥିଲେ।ସେ ସେହି ସମୟ ର ସାମାଜିକ ଶୋଷଣର ବାସ୍ତବିକ ଚିତ୍ର ନିଜର ‘ଛ' ମାଣ ଆଠ ଗୁଣ୍ଠ' ଉପନ୍ୟାସ ସାହାର୍ଯ୍ୟରେ ଲୋକପ୍ରିୟତା ପାଇଥିଲେ।ସେ ସେହି ଉପନ୍ୟାସ ରେ ସାମାଜିକ ବାସ୍ତବତାକୁ ଦର୍ଶାଇ କାଳଜୟୀ ହୋଇପାରିଛନ୍ତି।

ତାଙ୍କର ଆଉ କେତେକ କୃତି ଗୁଡିକ ଯଥା- ମାମୁଁ,ପ୍ରାୟଶ୍ଚିତ୍ତ,ରେବତୀ,ଲଚ୍ଛମା ଇତ୍ୟାଦି।ତାଙ୍କର ପ୍ରତ୍ୟେକ ଲେଖାରେ ଏବଂ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଚାରିତ୍ରିକ ଚିତ୍ରଣ ରେ ସାମାଜିକ ବାର୍ତ୍ତା ବେଶ୍ ହୃଦୟସ୍ପର୍ଶୀ।

୨.ନାରୀ ସଶକ୍ତିକରଣର ଆଉ ଏକ ସାହିତ୍ୟ ସାଧିକା କୁନ୍ତଳା କୁମାରୀ ସାବତ।

ଆଧୁନିକ ସାହିତ୍ୟ ଜଗତର ଆଉ ଜଣେ କାଳଜୟୀ ତାରକା ହେଉଛନ୍ତି କୁନ୍ତଳା କୁମାରୀ ସାବତ।ସେ ସାମାଜିକ ପରିସ୍ଥିତି ସହ ଲଢ଼ି ନିଜର କୃତି ମାଧ୍ୟମରେ ସାରା ସାହିତ୍ୟ ଜଗତରେ ଆଜି ଯାଏଁ ଅମର।ସେ ନାରୀମାନଙ୍କର ସମ୍ମାନ ତଥା ସାମାଜିକ କୁ ସଂସ୍କାର ବିରୋଧରେ ସ୍ୱର ଉତ୍ତୋଳନ କରି ଅନେକ ସାହିତ୍ୟ ସୃଷ୍ଟି ସାହିତ୍ୟ ପ୍ରେମୀ ଏବଂ ସାହିତ୍ୟ ଜଗତକୁ ଭେଟି ଦେଇଥିଲେ।

ତାଙ୍କର କୃତି ଗୁଡିକ ହେଲା- ‘କାଳିବୋହୁ’,‘ଅଞ୍ଜଳି’,‘ପ୍ରେମ ଚିନ୍ତାମଣୀ’,‘ଓଡ଼ିଆ ଙ୍କ କାନ୍ଦଣା’,‘ଅର୍ଚ୍ଛନା ଓ ସ୍ପୁଲିଙ୍ଗ’ ଇତ୍ୟାଦି।

୩.ପାଠକ ମନୋରଞ୍ଜନ ପାଇଁ ସାହିତ୍ୟ ସୃଷ୍ଟି କରିଥିବା ବିଶିଷ୍ଟ ଔପନ୍ୟାସିକ କାହ୍ନୁଚରଣ ମହାନ୍ତି।

ପାଠକ ମନୋରଞ୍ଜନ ପାଇଁ ସାହିତ୍ୟ ସୃଷ୍ଟି କରିଥିବା ବିଶିଷ୍ଟ ଔପନ୍ୟାସିକ କାହ୍ନୁଚରଣ ମହାନ୍ତିଙ୍କ ଅଜସ୍ରବାଦି ଲେଖନୀରୁ ନିର୍ଗତ ଉପନ୍ୟାସଗୁଡିକ ସମାଜରଉ ଯେପରି ସମସ୍ତ ଘଟଣାଗୁଡିକୁ ସାଉଁଟି ନିଜ ଜ୍ଞାନର ପୁଟଦେଇ ପାଠକ ନିକଟରେ ଉପସ୍ଥାପିତ କରିଛନ୍ତି,ଠିକ୍ ସେହିଭଳି ସେହି କୃତି ମଧ୍ୟରେ ସମାଜ ଭିତରେ ଦାନା ବାନ୍ଧିଥିବା ଭୁଲ୍ ଭଟକାକୁ ଦୂର କରିବାପାଇଁ ଚେଷ୍ଟା କରିଛନ୍ତି।

ତାଙ୍କର ସୃଷ୍ଟି ଗୁଡିକ ହେଲା-‘ସ୍ମୃତି ଉତ୍ସବେ ବ୍ୟସନ’,’ଯକ୍ଷ' ଏହି ଦୁଇ ଉପନ୍ୟାସ ସାମ୍ପ୍ରତିକ ସମାଜ,ଆଧୁନିକ ମଣିଷର ଜିଗ୍ୟାସା,ଜିଘାଂସା,ଅସୁହା,ଅହଂ,ଅନ୍ଧବିଶ୍ୱାସ,କୁ ସଂସ୍କାର ତଥା ମାନସିକ ଅବସାଦଗ୍ରସ୍ତତାକୁ ନେଇ ସେ ତାଙ୍କ ଉପନ୍ୟାସରେ କଳାତ୍ମକ ରୂପ ଦେଇଛନ୍ତି।

ପରେ ପରେ ସେ ‘ବଜ୍ରବାହୁ’,‘ତମସାତିରେ’ ଯାହା ସାମାଜିକ ତଥା ରାଜ ପାରିବାରିକ ପରିସ୍ଥିତିକୁ ନେଇ ରଚିତ।‘ହା ଅର୍ଣ୍ଣ’,‘ନ ଅଙ୍କ ଦୁର୍ଭିକ୍ଷ’ ଓ ‘ଶାସ୍ତି’ ଯାହା ଦୁର୍ଭିକ୍ଷ ପରବର୍ତ୍ତୀ ଚିତ୍ର୍ରକୁ ନେଇ ରଚିତ।

ଅନ୍ଧ ବିଶ୍ୱାସ,କୁସଂସ୍କାର ବିରୋଧରେ ସ୍ୱର ଉତ୍ତୋଳନ ପାଇଁ ଆଉ ଏକ ଉପନ୍ୟାସ ‘ଯଞ୍ଜା' ସମଗ୍ର ଲୋକପ୍ରିୟତା ହାସଲ କରିଥିଲା। ଔପନ୍ୟାସିକ କାହ୍ନୁଚରଣ ମହାନ୍ତିଙ୍କର ସମସ୍ତ ଲେଖା ତୃତୀୟ ସ୍ତରରେ ବ୍ୟାପି ରହିଥିବା ଆର୍ଥନୈତିକ ବୈଷମ୍ୟ ଓ ସାମାଜିକ ଅସମାନତା ଦୂରୀକରଣ ପାଇଁ ସମାଜରେ ବିପ୍ଳବର ସ୍ୱର ଉତ୍ତୋଳନ କରିଥିଲା।

୪.ବିଶିଷ୍ଟ ଗଦ୍ୟଶିଳ୍ପୀ ପଦ୍ମ ବିଭୁଷଣ ମନୋଜ ଦାସ।

ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟ ଆକାଶର ଉଜ୍ଜ୍ବଳମୟ ତାରକା ଯିଏ ନିଜର କାଳଜୟୀ ଉପନ୍ୟାସ ମାଧ୍ୟମରେ ସାହିତ୍ୟ ଜଗତକୁ ରୁଦ୍ଧିମନ୍ତ କରିଛି।ସେ ନିଜର ଲେଖକିୟ ଚମକରେ ଅତି ରୁ ଅତି ପ୍ରାଚୀନକାଳର କଥାକୁ ଆଶ୍ରୟ କରି ଆଧୁନିକ ମଣିଷର ପ୍ରେମ,ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଅନ୍ଵେଷା ଓ ମୋହଭଙ୍ଗର ଚିତ୍ର୍ର ତଥା ସାଧାରଣରେ ଅସାଧାରଣର ସନ୍ଧାନ ବ୍ୟଙ୍ଗାତ୍ମ ବର୍ଣ୍ଣନା କରି ଲୋକ ପ୍ରିୟତା ପ୍ରାପ୍ତ।

ବିଶିଷ୍ଟ ଗଦ୍ୟଶିଳ୍ପୀ ମନୋଜ ଦାସଙ୍କ ଉପନ୍ୟାସ ଗୁଡିକ ହେଲା- ବୁଲଡୋଜର୍ସ ଯାହା ୧୯୮୯,ପ୍ରଭଂଜନ ଯାହା ୧୯୯୫,ଗୋଧୂଳିର ବାଘ ଯାହା ୧୯୯୫ ଏବଂ ଅମୃତର ଫଳ ଯାହା ୧୯୯୬ ରେ ପ୍ରକାଶିତ ହୋଇ ଲୋକ ପ୍ରିୟତା ପ୍ରାପ୍ତ କରିଥିଲା।ସେ ଏହି ଚାରୋଟି ଉପନ୍ୟାସ ରଚନା କରି ଗଳ୍ପ ଦୁନିଆରେ ପାଦ ଦେଇଥିଲେ।ଭାବବସ୍ତୁ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ପରସ୍ପର ଠାରୁ ଭିନ୍ନ ଥିବା ଏହି ଉପନ୍ୟାସଗୁଡିକୁ ପର୍ଯ୍ୟଲୋଚନା କଲେ ତାଙ୍କର ଲେଖକୀୟ କୃତି ବାରିହୋଇପଡେ଼।

୫.ନାରୀର ମାନ ସଂମାନ ପାଇଁ ଲଢୁଥିବା କଥାକାର ଓ ଔପନ୍ୟାସିକା ପଦ୍ମ ଭୁଷଣ ଡ.ପ୍ରତିଭା ରାୟ।

ଆଧୁନିକ ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟ ଜଗତର ଜଣେ ବଳିଷ୍ଠ ନାରୀ ଶବ୍ଦଶିଳ୍ପୀ ସୁପରିଚିତ ଡ.ପ୍ରତିଭା ରାୟ।ସେ ନିଜର ସାହାସିକତାର ଶବ୍ଦ ତୀରରେ ଅନେକ ଅନେକ ବଡ଼ବଡୁଆଙ୍କୁ ଜବାବ୍ ଦିଅନ୍ତି।ନାରୀର ମାନ ସମ୍ମାନ ପାଇଁ ସେ ରଚନାକରି ଥିଲେ ‘ଯାଜ୍ଞସେନୀ’। ‘ଯାଜ୍ଞସେନୀ' ପାଇଁ ସେ କେନ୍ଦ୍ର ସାହିତ୍ୟ ପୁରସ୍କାର ଏବଂ ଜ୍ଞାନ ପୀଠ ପୁରସ୍କାର ସହ ଅନେକ ସମ୍ମାନର ଅଧିକାରୀଣି ହୋଇପାରିଥିଲେ।

ତାଙ୍କର ଅନ୍ୟ କୃତି ଗୁଡିକ ହେଲା-ବର୍ଷା ବସନ୍ତ ବୈଶାଖ,ଅରଣ୍ୟ,ନିଶବ୍ଧ ପୃଥିବୀ,ପ୍ରାପ୍ତେସ୍ତୁ ପୃଥିବୀ,ଅପରିଚିତ,ପୁଣ୍ୟ ତୋୟା,ଯାଜ୍ଞସେନୀ,ଶିଳାପଦ୍ମ,ମହାରାଣୀ ପୁତ୍ର ଇତ୍ୟାଦି ଉପନ୍ୟାସ ସହ ଅନେକ ଗଳ୍ପ ସଂକଳନ।

ସେ ୧୯୮୫ ରେ ଶିଳା ପଦ୍ମ ପାଇଁ କେନ୍ଦ୍ର ସାହିତ୍ୟ ଏକାଡେମ ପୁରସ୍କାର,୧୯୯୦ ରେ ସାରଳା ପୁରସ୍କାର,୧୯୯୧ ରେ ମୂର୍ତ୍ତିଦେବି ପୁରସ୍କାର,୨୦୦୦ ମସିହାରେ ଗଳ୍ପ ସଂକଳନ ‘ଉଲଗ୍ନା’ ପାଇଁ କେନ୍ଦ୍ର ସାହିତ୍ୟ ଏକାଡେମୀ ପୁରସ୍କାର,୨୦୦୭ରେ ପଦ୍ମ ଶ୍ରୀ ପୁରସ୍କାର,୨୦୧୧ରେ ଜ୍ଞାନ ପୀଠ ସମ୍ମାନ ଏବଂ ୨୦୨୨ରେ ପଦ୍ମ ଭୁଷଣ ସମ୍ମାନରେ ସମ୍ମାନିତ।

ସମସ୍ତ ଔପନ୍ୟାସିକମାନେ ନିଜର ମହାନ ଲେଖା ଓ କୃତି ବଳରେ କାଳଜୟୀ ହୋଇ ସାହିତ୍ୟ ଜଗତକୁ ଏକ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ପରିଚୟ ପ୍ରଦାନ କରିଛନ୍ତି।ସେହି ମଧ୍ୟରେ ଏହି ପାଞ୍ଚ ଜଣ ଅନ୍ୟତମ।

ଲେଖକ-ବାଦଲ ପଲେଇ

ଓଡିଆଭାଷାରେ ଆଧୁନିକ ଯୁଗର ପାଞ୍ଚଜଣ ମୁଖ୍ୟ ଔପନ୍ୟାସିକ

ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟକୁ କାଳଜୟୀ କରିଥିବା ମହାନ ସ୍ରଷ୍ଟାଗଣଙ୍କ ବିଷୟରେ କିଛି।