ଆମ ଘର ଉପର ମହଲାର ପଛ ପଟ କବାଟ ଯେବେ ଯେବେ ମୁଁ ବନ୍ଦ କରେ ସେ ଅନାମିକା ଗଛ ଟା ସତେ ଯେମିତି କହେ ଯାଅ ସାଙ୍ଗ ପୁଣି ଦେଖା ହବ। ମୁଁ ହସି ହସି କୁହୁଣ୍ଡା ଲଗାଇ ଦିଏ ଆଉ ବୁଲି ପଡି ମାତି ଯାଏ ଜୀବନଚର୍ଯ୍ୟାରେ, ଭୁଲି ଯାଏ ସେ ମୁହୁର୍ତ୍ତର କଥୋପକଥନକୁ। କାହିଁ କେତେ ଦିନର ପୁରୁଣା ଗଛ ସିଏ। ଫୁଲ ସବୁ ଚମ୍ପା ରଙ୍ଗ ର ହେଲେ ପତ୍ର ସବୁ କରଞ ପତ୍ର ପରି। ଜେଜେ ତା'ର କଣ ନାଆ କହିଥିଲେ ବାପାଙ୍କର ମନେ ନାହିଁ। ହେଲେ ମୁଁ ତା'ର ନାଆ ଦେଇଛି ଅନାମିକା ଗଛ।

ସେଦିନ ମାମୁଁ, ମାଇଁ ଆଉ ଚିକୁ ଆସିଥିଲେ ଆମ ଘରକୁ। ରାତିରେ ମାଆ କହିଲେ ଆଜି ଚିକୁ ଆଉ ତୁ ଉପର ଘରେ ଶୋଇ ଯାଅ। ଗପୁ ଗପୁ କେବେ ନିଦ ହେଇଗଲା ଯାଣିନାହିଁ। ହଠାତ ବୈଶାଖୀର ତୀବ୍ର ପବନ ଯେମିତି ମାଡ଼ି ଆସିଲା ଆମ ଆଡ଼କୁ। ଝରକା ଦୁହେଁ ବାଡ଼େଇ ହେଲେ ନିଜ ଭିତରେ। ଦୁଇ ହାତରେ ଝରକାକୁ ଧରି ନେଇ ଯେବେ ଆରପଟକୁ ମୁଁ ଚାହେଁ, ଦେଖେ ଅଦିନିଆ ବତାସ ବା' ଆସି ଅନାମିକାର ପତ୍ର ସବୁଙ୍କୁ ସତେକି ଠେଲି ଠେଲି ତଳକୁ ଫୋପାଡ଼ି ଦେଉଛି। ଆଉ ପତ୍ର ସବୁର କରୁଣ ଚିତ୍କାର ଖେଳି ଯାଉଛି ଦୁର ଦୁର ଯାଏଁ। ମୁଁ ରାଗି ଉଠି କହି ପକାଇଲି ହାଏରେ ବୈଶାଖୀ ! ତୁ କଣ କଲୁ? ପତ୍ର ଗୁଡ଼ା ଉପରେ କଣ ଟିକିଏ ହେଲେ ଦଯା ନାହିଁ ତୋର? ପୁଣି ଭାବିଲି ବୁଢ଼ା ପତ୍ର ଗୁଡ଼ା, ଝଡ଼ିଗଲେ ବି ଭଲ। କାଲିକୁ ନୁଆ ପତ୍ର କଅଁଳି ଉଠିବ। ପ୍ରଥମେ ନାଲି, ତା' ପରେ ଫିକା ଶାଗୁଆ, ଆଉ ତା' ପରେ ଖେଳି ଉଠିବ ଗାଢ଼ ସବୁଜ ରଙ୍ଗ। ପ୍ରଦୂଷଣ ବିହିନ, ଶକ୍ତ, ସତେଜ ଆଉ ଜିବନ୍ତ। ଠିକ୍ ଯେମିତି ମଣିଷର ଯୌବନ ଭଳି। କ୍ଷଣିକ ପାଇଁ ହେଲେବି ଜୀବନର ଏକ ଅମୂଲ୍ୟ ମୁହୁର୍ତ୍ତ ଭଳି।

ଝରକା କୁ ଆଉଜି ପଡ଼ି କେତେବେଳେ ଯେ ଆଖି ଲାଗି ଯାଇଛି ଜଣା ନାହିଁ, ହଠାତ୍ ମନେ ହେଲା ବାନର ଗୋଠ ଆସି ଉତ୍ପାତ କରୁଛନ୍ତି ଅନାମିକା ର ସବୁ ଡାଳରେ। ଶବ୍ଦକୁ ବାରି ପାରୁ ଥାଏ ସତ, ହେଲେ ମୁଁ ଆଖି ଖୋଲି ପାରୁନଥାଏ। ବୋଧେ ଗଭିର ନିଦ କୁ ଚାଲି ଯିବା ବାଟରେ ଥିଲି ମୁଁ। ଧିରେ ଧିରେ ଶବ୍ଦ ସବୁ ତିବ୍ର ଆଉ ଜଘନ୍ୟ ହବାକୁ ଲାଗିଲେ। ମୁଁ ଆଖି ଖୋଲିବାର ଚେଷ୍ଟାରେ ବିପ୍ଳବ ଆରମ୍ଭ କରି ଦେଇଥାଏ। ପାଟି କରି କହି ଉଠିଲି ରହିଯାଅରେ ମାଙ୍କଡ଼ ଦଳ। ଭାଙ୍ଗ ନାହିଁ ଡାଳ ସବୁକୁ। ଆଗକୁ କେତେ ଯେ ଫୁଲ ଫଳ କୁ ଧରି ରଖିବାର ସ୍ବପ୍ନ ନ ଦେଖିଥିବ ମୋ ଅନାମିକା। ଦୟା କର... ଦୟା କର...

କହୁ କହୁ ଆଖି ଖୋଲି ଗଲା ଆଉ ଯାହା ଦେଖିଲା ଏ ଆଖି ଭାବିଲା ସତେକି ବନ୍ଦ ଥିଲେ ବୋଧେ ଭଲ ହେଇ ଥାନ୍ତା। ଶାଖା ପ୍ରଶାଖା ବିହିନ ଗଛଟି ବିକଳାଙ୍ଗ ପ୍ରାୟ ଅସହାୟ ହୋଇ ଠିଆ ରହିଛି I ଅବସ୍ ଓ ଅଧର୍ଯ୍ୟ ହୋଇ ଚାହିଁ ରହିଚି ମୋ ଆଡ଼କୁ। ଆଖିରେ ସତେକି ଆଖିଏ ଲୁହ। ହେଲେ ବୋହାଇବା ପାଇଁ ପତ୍ର ଖଣ୍ଡିକର ବି ସାହାରା ନାହିଁ। ସାନ୍ତ୍ବନା ଦେବା ଭଳି ଶ୍ୱରରେ ମୁଁ କହି ଉଠିଲି, ଚିନ୍ତା ନାହିଁ ଅନାମିକା ପ୍ରକୃତି ପରା ମହାନ୍। ଦେଖିବ ଏଇ ଶାଖା ବିହିନ ଗଣ୍ଡିରୁ ବି ଜୀବନ୍ତ ପତ୍ର ସବୁ କଅଁଳି ଉଠିବ। ତୁମ ବିଶାଳ କାୟାରେ ତୁମେ କୁନିକୁନି ଡାଳକୁ ସ୍ବାଗତ କରିବ। ତୁମର ସେ ନୁଆ ରୂପ କେତେଯେ ମନୋହର ହବ!

କହୁକହୁ ଆଣ୍ଠୁ ଉପରେ ମୁଣ୍ଡ ରଖି ନିଜ କୋହ କୁ ଲୁଚେଇ ରଖିଲି। ଯାଣି ଥିଲି ଏସବୁ ଏତେ ସହଜ ନୁହେଁ କିନ୍ତୁ ଆଶାର ଘିଅ ତ' ସେ ଲିଭିଲା ନିଆଁରେ ଢାଳିବାଟା ଜରୁରି ଥିଲା ନାଁ। ଲୁଚିଲୁଚି ନିଜ ଲୁହକୁ ପୋଛି ଦେଇ ମୁଁ ହସିବାର ଅଭିନୟ କରିବାକୁ ମୁଣ୍ଡ ଉଠେଇଲି। ଦେଖିଲି ଅନାମିକା ମାେତେ ଚାହିଁ ଅଟ୍ଟହାସ୍ୟ ଦେଉଛି। ସତେକି ମାେତେ ସେ କହୁଛି ଛାଡ଼ିଦେ ଅଭିନୟ, ଆଉ ସେ ନିଆଁ ଜଳିବନି। କାରଣ କ'ଣ ଆଉ ପଚାରିବାକୁ ସମୟ ନଥିଲା। ଦେଖିଲି କାଠୁରିଆଟେ କୁରାଢି ଧରି ଖଣ୍ଡିରୁ ମୂଳକୁ ଅଲଗା କରିବାରେ ଲାଗି ପଡ଼ିଛି। ମୁଁ ରାଗରେ ଗର୍ଜନ କରି ଉଠୁଥାଏ। ମୃତ ନୁହେଁ ମୋ ଅନାମିକା ଛାଡ଼ିଦେ ରେ ତାକୁ ଛାଡ଼ିଦେ। ଆଗକୁ ଅନେକ ସ୍ୱପ୍ନ ଜିଇଁବା ବାକି ଅଛି ତା'ର। ଛାଡିଦେ... ମୁଁ ହାତ ଠାରି ଚିତ୍କାର କରି କେତେ ଯେ ବୁଝେଇଲି, ହେଲେ କାଲ ପ୍ରାୟ ସେ କାଠୁରିଆ କିଛି ନବୁଝି କାଟି ଚାଲିଲା ଅନାମିକାର ବୁକୁ କୁ। ଲୁହ ଆଉ ଲହୁରେ ଜର୍ଜରିତ ମୋ ଅନାମିକା ଆଖି ବନ୍ଦ କରି ନିଜ ଭାଗ୍ୟ କୁ ସ୍ବାଗତ ଜଣାଉ ଥାଏ। ମୁଁ ହାତ ଯୋଡ଼ି କହିଲି ନା ଅନାମିକା ତୁମେ ହାର୍ ମାନି ଯାଅନି। ସମୟ ଆଉ ପ୍ରକୃତି ପରା ତୁମ ସପକ୍ଷରେ ଅଛନ୍ତି। ତୁମେ ଜିଇଁ ଉଠିବ ପୁଣିଥରେ।

ମୁଁ ବୁଝେଇ ଚାଲିଲି ଅନାମିକା କୁ। "ତୁମ ମୂଳ ହେଉଛି ମୁଳଦୁଆ ତୁମ ଅସ୍ତିତ୍ୱର" କାହିିଁକି ନିରାଶ ହଉଛ? ଧର୍ଯ୍ୟ ଧର... ଧର୍ଯ୍ୟ ଧର...। ମୁଁ ଭିତରୁ ଅସହାୟ ଆଉ ଅକର୍ମନ୍ୟ ହୋଇଯାଇ ଥିଲେ ହେଁ ଅନାମିକା ଆଗରେ ହସୁଥାଏ। ଆଉ ଅନାମିକା ଥାଏ ସ୍ତବ୍ଧ। ହସ, କାନ୍ଦ, ରାଗ, ଅଭିମାନ ରୁ ଉର୍ଦ୍ଧ୍ବରେ ଏଇତ ଜୀବନ। ଜଣେ ପଡ଼ିଗଲେ ପ୍ରକୃତ ସାଥୀଟିଏ ତାକୁ ଉଠେଇବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରେ। ମୁଁ ଅନାମିକା ର ପ୍ରକୃତ ବନ୍ଧୁ ଭାବି ଦମ୍ଭ ଧରୁଥାଏ I ଡାଳ, ପତ୍ର, ଗଣ୍ଡି ବିହିନ ସେ ଅନାମିକା ମୂଳଟିକୁ ସାହାରା କରି ମାଟିକୁ ଜାବୁଡ଼ି ଧରିଥାଏ। ଆଉ ମୁଁ ତା'ର ପ୍ରିୟ ବନ୍ଧୁ ପ୍ରାୟ ତାକୁ ସାନ୍ତ୍ୱନା ଦେଇ ଚାଲିଥାଏ।

ପୁଣି ଥରେ ମୋ ଛାତି ଭିତରଟା ଦୋହଲି ଉଠିଲା ଅନାମିକାର ଅଟ୍ଟହାସ୍ୟ ରେ। ସତେ ଯେମିତି କେହି ଜଣେ ବଡ଼ ପଥର ଖଣ୍ଡେ ଆଣି ରଖିଦେଲା ମାେ କୋମଳ କଲିଜା ଉପରେ। ଯାହା ମୁଁ ଦେଖିଲି ସତେକି ଧରାଶାୟୀ ହେଇଗଲି। ଆଉ ସରିସୃପ ପରି ଗୁରୁଣ୍ଡି ଗୁରୁଣ୍ଡି ନେହୁରା ହବାକୁ ଲାଗିଲି। ହୁଙ୍କାରୁ ବାହାରି ଆସି ଉଈ ମାନେ ଖାଇ ଚାଲି ଥା'ନ୍ତି ଅନାମିକାର ଚେର ସବୁକୁ, ମୂଳର ଛୋଟ ଛୋଟ ଖଣ୍ଡ ସବୁକୁ ବୋହି ନେଇ ଯାଉ ଥା'ନ୍ତି ପିମ୍ପୁଡ଼ି ମାନେ। ଆଉ ବର୍ଷାପାଣିରେ ଧୋଇ ହେଇ ଯାଉ ଥାଏ ଅନାମିକାର ଚିହ୍ନବର୍ଣ୍ଣ।

ଏ କି ବିକଟାଳ ଅନ୍ତ? ଏ କି ଆତ୍ମା ବିଦାରକ ଦୃଶ୍ୟ? କାହିଁକି ହେ ପ୍ରକୃତି? କାହିଁକି ହେଲା ଏମିତି? ଅକର୍ମନ୍ୟ, ବେପରୁଆ, ବେଲଜ୍ୟା ସାଜି ମୁଁ ପଡ଼ି ରହିଥିଲି ଭୂଇଁ ଉପରେ। ସାଷ୍ଟାଙ୍ଗ ପ୍ରଣିପାତ କରୁଥିଲି ମୋ ଅନାମିକାର ଅନ୍ତିମ ବିଦାୟ ବଳରେ। ହଠାତ୍ କାଉ ରାବରେ ଆଖି ଫିଟିଲା ବେଳକୁ ଦେଖେଁ, ପୂର୍ବରୁ ନାଲି ସୂର୍ଯ୍ୟଙ୍କର ଆଗମନ। ଝରକା ପାଖରେ ଏକ କଅଁଳି ଦୁଇ ପତ୍ରିଆ ଡାଳ। ଚିହ୍ନା ଡାଳଟା ମୋ ମୁଁହରେ ହସ ତ ଫୁଟାଇଲା କିନ୍ତୁ ମନରେ ଦେଲା ଅନେକ ପ୍ରଶ୍ନ। ଚାହୁଁ ଚାହୁଁ ଚାହିଁ ଦେଲି ଅନାମିକା ତା ଯାଗାରେ ରହି ଏକ ନୂଆ ହସ ହସୁଛି। ତା' ଫଳର ମଞ୍ଜି ଭୂଇଁ ରେ ପଡ଼ି ଏକ ନୂଆଁ ଜୀବନ ଧରିଛି। ଆଉ ମୁରୁକି ମୁରୁକି ହସି ମାେତେ କହୁଛି ଏ ସ୍ୱପ୍ନ ନଥିଲା ସାଙ୍ଗ ତୁମ ଜୀବନର ଏକ ପର୍ଯ୍ୟାୟ ଥିଲା। ମୁଁ ହସି ହସି ତଳକୁ ଆସିଲି, ଆଉ ମାଇଁ କହିଲେ " ନୂଆ ବର୍ଷର ଅନେକ ଅନେକ ଶୁଭେଚ୍ଛା। " ମୁଁ ମନେ ମନେ କହି ପକେଇଲି ଏ ନୂଆ ବର୍ଷ ନୁହେଁ ତ ଏକ ନୂଆ ଅନାମିକା ର ଜୀବନଚର୍ଯ୍ୟା...

ସୁସ୍ମିତା ଜେନା

ବାଲେଶ୍ଵର