ହେ ମାତୃଭୂମି ତୁମ ପାଇଁ ବଳିଦାନ ଜୀବନ ପରି

ତୁମ ବିନା ବଞ୍ଚିବା ହେଉଛି ମୃତ୍ୟୁ ।

- ବିନାୟକ ଦାମୋଦର ସାବରକର

ଉପକ୍ରମ

ବିନାୟକ ଦାମୋଦର ସାବରକର 1883 ମସିହା ମେ 28 ତାରିଖରେ ମହାରାଷ୍ଟ୍ରର ନାସିକ ସହର ନିକଟସ୍ଥ ଭାଗୁର ଗ୍ରାମରେ ଦାମୋଦର ଓ ରାଧାବାଇ ସାବରକରଙ୍କ ଘରେ ମରାଠୀ ହିନ୍ଦୁ ଚିତପାବନ ବ୍ରାହ୍ମଣ ପରିବାରରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ|ତାଙ୍କର ଅନ୍ୟ ଦୁଇ ଭାଇ ଥିଲେ ଗଣେଶ, ନାରାୟଣ ଏବଂ ମାଇନା ନାମକ ଜଣେ ଭଉଣୀ ଥିଲେ|ସାବରକର ଏକ ଉଚ୍ଚ ବିଦ୍ୟାଳୟର ଛାତ୍ର ଭାବରେ ନିଜ ସକ୍ରିୟତା ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ |ଯେତେବେଳେ ତାଙ୍କୁ 12 ବର୍ଷ ହୋଇଥିଲା, ସେତେବେଳେ ସେ ହିନ୍ଦୁ-ମୁସଲମାନ ଦଙ୍ଗା ପରେ ତାଙ୍କ ଗାଁ ମସଜିଦ ଉପରେ ଆକ୍ରମଣ କରି ସାଥୀ ଛାତ୍ରମାନଙ୍କୁ ନେତୃତ୍ୱ ନେଇଥିଲେ: ଆମେ ଆମ ହୃଦୟର ବିଷୟବସ୍ତୁ ପାଇଁ ମସଜିଦକୁ ଭଙ୍ଗାରୁଜା କଲୁ।1903 ମସିହାରେ ରେ ନାସିକରେ ସାବରକର ଓ ତାଙ୍କ ବଡ଼ ଭାଇ ଗଣେଶ ସାବରକର ମିତ୍ରମେଳା ନାମକ ଏକ ଭୂତଳ ବିପ୍ଳବୀ ସଙ୍ଗଠନ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥିଲେ, ଯାହା 1906ରେ ଅଭିନବ ଭାରତ ସୋସାଇଟିରେ ପରିଣତ ହୋଇଥିଲା| ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନକୁ ହଟାଇବା ଓ ହିନ୍ଦୁ ଗୌରବକୁ ପୁନର୍ଜୀବିତ କରିବା ଅଭିନବ ଭାରତର ମୁଖ୍ୟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା। ପୁଣେର ଫର୍ଗୁସନ୍ କଲେଜରେ ଛାତ୍ରାବସ୍ଥାରେ ସାବରକର ତାଙ୍କର ରାଜନୈତିକ ସକ୍ରିୟତା ଜାରି ରଖିଥିଲେ। ସାବରକର ଉଗ୍ର ଜାତୀୟତାବାଦୀ ନେତା ଲୋକମାନ୍ୟ ତିଳକଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ବହୁତ ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇଥିଲେ। ତିଳକ ଏହି ଯୁବ ଛାତ୍ରଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇଥିଲେ ଏବଂ ଲଣ୍ଡନରେ ଆଇନ ଅଧ୍ୟୟନ ପାଇଁ 1906ରେ ଶିବାଜୀ ବୃତ୍ତି ପାଇବାରେ ତାଙ୍କୁ ସାହାୟ୍ୟ କରିଥିଲେ।ଲଣ୍ଡନରେ ସେ ଇଣ୍ଡିଆ ହାଉସ ଏବଂ ଫ୍ରି ଇଣ୍ଡିଆ ସୋସାଇଟି ଭଳି ସଙ୍ଗଠନ ସହିତ ନିଜକୁ ଜଡିତ କରିଥିଲେ। ବୈପ୍ଳବିକ ଉପାୟରେ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଭାରତୀୟ ସ୍ୱାଧୀନତାର ସପକ୍ଷରେ ସେ ପୁସ୍ତକ ମଧ୍ୟ ପ୍ରକାଶ କରିଥିଲେ। 1857ର ଭାରତୀୟ ବିଦ୍ରୋହକୁ ନେଇ ସେ 'ଦି ଇଣ୍ଡିଆନ୍ ବାର୍ ଅଫ୍ ଇଣ୍ଡିପେଣ୍ଡେନ୍ସ' ନାମକ ଏକ ପୁସ୍ତକ ପ୍ରକାଶ କରିଥିଲେ, ଯାହାକୁ ବ୍ରିଟିଶ ଉପନିବେଶିକ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷ ନିଷିଦ୍ଧ କରିଥିଲେ।କରଜନ୍-ବାଇଲିଙ୍କ ହତ୍ୟାର କିଛି ସମୟ ପରେ ଲଣ୍ଡନରେ ମୋହନଦାସ ଗାନ୍ଧୀଙ୍କୁ ସାବରକର ପ୍ରଥମ ଥର ପାଇଁ ଭେଟିଥିଲେ। ରହଣି କାଳରେ ଗାନ୍ଧୀ ଲଣ୍ଡନରେ ସଭରକର ଓ ଅନ୍ୟ ରାଷ୍ଟ୍ରବାଦୀଙ୍କ ସହ ଆତଙ୍କବାଦ ଓ ଗରିଲା ଯୁଦ୍ଧ ଭଳି କାର୍ୟ୍ୟ ଦ୍ୱାରା ଉପନିବେଶିକ ରାଷ୍ଟ୍ର ସହ ଲଢ଼ିବାର ନିରର୍ଥକତା ଉପରେ ବିତର୍କ କରିଥିଲେ|ଭାରତରେ ଗଣେଶ ସାବରକର 1909 ମସିହାର ମୋର୍ଲେ-ମିନ୍ଟୋ ସଂସ୍କାର ବିରୋଧରେ ସଶସ୍ତ୍ର ବିଦ୍ରୋହ ସଙ୍ଗଠିତ କରିଥିଲେ। 1910 ମସିହା ମାର୍ଚ୍ଚ 13 ତାରିଖରେ ତାଙ୍କୁ ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ସଙ୍ଗ୍ରହ ଓ ବଣ୍ଟନ, ରାଜ୍ୟ ବିରୋଧରେ ଯୁଦ୍ଧ କରିବା, ଦେଶଦ୍ରୋହୀ ଭାଷଣ ଦେବା ସମେତ ଏକାଧିକ ଅଭିୟୋଗରେ ଲଣ୍ଡନରେ ଗିରଫ କରାୟାଇଥିଲା। ଗିରଫ ସମୟରେ ତାଙ୍କ ହାତରେ ଅନେକ ବିପ୍ଳବୀ ଗ୍ରନ୍ଥ ଥିଲା, ଯେଉଁଥିରେ ତାଙ୍କର ନିଜସ୍ୱ ନିଷିଦ୍ଧ ପୁସ୍ତକର ନକଲ ମଧ୍ୟ ଥିଲା। ଏହାବ୍ୟତୀତ ସେ 20ଟି ବ୍ରାଉନିଙ୍ଗ୍ ହ୍ୟାଣ୍ଡଗନ୍ ଭାରତକୁ ଚୋରା ଚାଲାଣ କରିଥିବାର ପ୍ରମାଣ ବ୍ରିଟିଶ୍ ସରକାରଙ୍କ ପାଖରେ ଥିଲା। ସେଥିମଧ୍ୟରୁ ଅନନ୍ତ ଲକ୍ଷ୍ମଣ କହଁର 1909 ଡିସେମ୍ବରରେ ବ୍ରିଟିଶ୍ ଅଧିକାରୀ ଏ.ଏମ୍.ଟି. ଜ୍ୟାକସନ୍ଙ୍କୁ ହତ୍ୟା କରିଥିଲେ।

ଯଦିଓ ତାଙ୍କର କଥିତ ଅପରାଧ ଉଭୟ ବ୍ରିଟେନ୍ ଏବଂ ଭାରତରେ ହୋଇଥିଲା, ତଥାପି ବ୍ରିଟିଶ୍ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷ ତାଙ୍କୁ ଭାରତରେ ବିଚାର କରିବାକୁ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେଇଥିଲେ। ସେହି ଅନୁସାରେ ତାଙ୍କୁ ଭାରତକୁ ପରିବହନ ପାଇଁ ଏକ ପୋଲିସ ଏସ୍କର୍ଟ ସହିତ ବାଣିଜ୍ୟିକ ଜାହାଜ ମୋରିଆରେ ରଖାୟାଇଥିଲା। ଯେତେବେଳେ ଜାହାଜଟି ଫ୍ରାନ୍ସର ଭୂମଧ୍ୟସାଗରୀୟ ବନ୍ଦର ମାର୍ସେଇରେ ଡକ୍ ହୋଇଥିଲା, ସେତେବେଳେ ସାବରକର ଜାହାଜର ଝରକା ଉପରୁ ଡେଇଁ ପଳାଇ ଆସି ଫ୍ରାନ୍ସ କୂଳକୁ ପହଁରି ଆସିଥିଲେ ଏବଂ ରାଜନୈତିକ ଆଶ୍ରୟ ମାଗିଥିଲେ। 1910ରେ ଏହି ବିବାଦ ସ୍ଥାୟୀ କୋର୍ଟ ଅଫ୍ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ଆର୍ବିଟ୍ରେସନରେ ପହଞ୍ଚିଥିଲା ଏବଂ 1911ରେ ଏହା ନିଜର ନିଷ୍ପତ୍ତି ଦେଇଥିଲା। ଏହି ମାମଲାଟି ଅନେକ ବିବାଦକୁ ଉତ୍ସାହିତ କରିଥିଲା କାରଣ ଫରାସୀ ପ୍ରେସ୍ ଦ୍ୱାରା ବ୍ୟାପକ ଭାବରେ ରିପୋର୍ଟ କରାୟାଇଥିଲା, ଏବଂ ଏହା ଆଶ୍ରୟର ଅଧିକାରର ଏକ ଆକର୍ଷଣୀୟ ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ପ୍ରଶ୍ନକୁ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରିଥିଲାବମ୍ବେରେ ପହଞ୍ଚି ସାବରକରଙ୍କୁ ପୁନେର ୟେରବାଡା ସେଣ୍ଟ୍ରାଲ ଜେଲକୁ ନିଆୟାଇଥିଲା। ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଟ୍ରିବ୍ୟୁନାଲ 1922 ମସିହାରେ ରତ୍ନଗିରି ଜେଲରେ ବନ୍ଦୀ ଥିବା ସମୟରେ ସେ ତାଙ୍କର "ହିନ୍ଦୁତ୍ୱର ଆବଶ୍ୟକତା" ଲେଖିଥିଲେ ଯାହା ତାଙ୍କର ହିନ୍ଦୁତ୍ୱର ସିଦ୍ଧାନ୍ତ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିଥିଲ ହିନ୍ଦୁତ୍ୱ ପାଇଁ ପ୍ରଚାର:-

ଦୟାନନ୍ଦ ସରସ୍ୱତୀଙ୍କ ବିପରୀତ, ସ୍ୱାମୀ ବିବେକାନନ୍ଦ ଓ ଶ୍ରୀ ଅରବିନ୍ଦ, ଯେଉଁମାନେ "ଧର୍ମର ପୁରୁଷ" ଥିଲେ ଯେଉଁମାନେ ସମାଜରେ ସଂସ୍କାର ଆଣି ହିନ୍ଦୁ ଧର୍ମକୁ ବିଶ୍ୱ ସମ୍ମୁଖରେ ରଖିଥିଲେ, ସାବରକର ରାଜନୀତି ଓ ଧର୍ମକୁ ମିଶାଇ ହିନ୍ଦୁ ଜାତୀୟତାବାଦର ଚରମ ରୂପ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ।

କାରାବାସ ସମୟରେ ସାବରକରଙ୍କ ବିଚାରଧାରା କ୍ରମଶଃ ହିନ୍ଦୁ ସାଂସ୍କୃତିକ ଓ ରାଜନୈତିକ ରାଷ୍ଟ୍ରବାଦ ଆଡ଼କୁ ଢଳିବାକୁ ଲାଗିଲା ଏବଂ ତାଙ୍କ ଜୀବନର ପରବର୍ତ୍ତୀ ପର୍ୟ୍ୟାୟ ଏହି ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ସମର୍ପିତ ହୋଇ ରହିଲା। ରତ୍ନଗିରି ଜେଲ୍ରେ ବିତାଇଥିବା ସ୍ୱଳ୍ପ ସମୟ ମଧ୍ୟରେ ସାବରକର ତାଙ୍କର ଆଦର୍ଶଗତ ଗ୍ରନ୍ଥ- ହିନ୍ଦୁତ୍ୱ ରଚନା କରିଥିଲେ: ହିନ୍ଦୁ କିଏ? କାରାଗାରରୁ ଚୋରା ଚାଲାଣ, ଏହା ସାବରକରଙ୍କ ସମର୍ଥକମାନଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ତାଙ୍କ ଛଦ୍ମନାମ "ମହାରଟ୍ଟା" ଅଧୀନରେ ପ୍ରକାଶିତ ହୋଇଥିଲା ଏହି କାର୍ୟ୍ୟରେ ସାବରକର ହିନ୍ଦୁ ସାମାଜିକ ଓ ରାଜନୈତିକ ଚେତନାର ଏକ ଦୂରଦୃଷ୍ଟି ସମ୍ପନ୍ନ ନୂତନ ଦୃଷ୍ଟିଭଙ୍ଗୀକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରନ୍ତି। ସାବରକର ଜଣେ "ହିନ୍ଦୁ"କୁ ଭାରତବର୍ଷର ଜଣେ ଦେଶପ୍ରେମୀ ବାସିନ୍ଦା ବୋଲି ବର୍ଣ୍ଣନା କରିବା ଆରମ୍ଭ କଲେ, ଧାର୍ମିକ ପରିଚୟରୁ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ୱରେ ରହି। ସେ ଏକ "ହିନ୍ଦୁ ରାଷ୍ଟ୍ର" (ହିନ୍ଦୁ ରାଷ୍ଟ୍ର) ର "ଅଖଣ୍ଡ ଭାରତ" (ସଂୟୁକ୍ତ ଭାରତ) ଭାବରେ ତାଙ୍କର ପରିକଳ୍ପନାକୁ ରେଖାଙ୍କିତ କରିଥିଲେ, ଯାହା କଥିତ ଭାବରେ ସମଗ୍ର ଭାରତୀୟ ଉପମହାଦେଶରେ ପ୍ରସାରିତ ହୋଇଥିଲା। ସେ ହିନ୍ଦୁମାନଙ୍କୁ ଆର୍ୟ୍ୟ କିମ୍ବା ଦ୍ରାବିଡ଼ ନୁହେଁ ବରଂ "ଏହି ଲୋକମାନେ ଯେଉଁମାନେ ଏକ ସାଧାରଣ ମାତୃଭୂମିର ସନ୍ତାନ ଭାବରେ ବାସ କରନ୍ତି, ଏକ ସାଧାରଣ ପବିତ୍ର ଭୂମିକୁ ପୂଜା କରନ୍ତି" ବୋଲି ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଥିଲେ।

ସର୍ବକାର ଉପରେ ଖ୍ୟାତନାମା ତଥ୍ୟ:-

ସେ ଅନୁଗାମୀମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବୀର ଅର୍ଥ "ସାହସୀ" ସମ୍ମାନସୂଚକ ଉପସର୍ଗ ଦ୍ୱାରା ପରିଚିତ। ପୋର୍ଟ ବ୍ଲେୟାରରେ ଥିବା ବିମାନ ବନ୍ଦର, 2002 ମସିହାରେ ଆଣ୍ଡାମାନ ଓ ନିକୋବରର ରାଜଧାନୀକୁ ବୀର ସାବରକର ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ବିମାନବନ୍ଦର ନାମରେ ନାମିତ କରାୟାଇଥିଲା। ଇଂଲଣ୍ଡ ପାଇଁ ଐତିହାସିକ କୋଠା ଓ ସ୍ମାରକୀ ଆୟୋଗ ଦ୍ୱାରା ସ୍ଥିର କରାୟାଇଥିବା ଇଣ୍ଡିଆ ହାଉସ ଉପରେ ଲଗାୟାଇଥିବା ସ୍ମାରକୀ ନୀଳ ଫଳକ ମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟିଏରେ ବିନାୟକ ଦାମୋଦର ସାବରକର ଲେଖା ଯାଇଥିଲା, 1883-1966, ଭାରତୀୟ ଦେଶଭକ୍ତ ଓ ଦାର୍ଶନିକ ଏଠାରେ ବାସ କରୁଥିଲେ।

1970 ମସିହାରେ ଭାରତ ସରକାର ଏକ ସ୍ମାରକୀ ଡାକ ଟିକଟ ଜାରି କରିଥିଲେ।

2003ରେ ଭାରତୀୟ ସଂସଦରେ ସାବରକରଙ୍କ ଫଟୋଚିତ୍ର ଉନ୍ମୋଚନ କରାୟାଇଥିଲା।

ଭାରତ ସରକାର ତାଙ୍କୁ ମରଣୋତ୍ତର ଭାବେ ଦେଶର ସର୍ବୋଚ୍ଚ ନାଗରିକ ସମ୍ମାନ 'ଭାରତ ରତ୍ନ' ପ୍ରଦାନ କରନ୍ତୁ ବୋଲି ଶିବସେନା ଦାବି କରିଛି।

ଉପସଂହାର

1966 ମସିହା ଫେବୃଆରୀ 1 ତାରିଖରେ ସାବରକର ଔଷଧ, ଖାଦ୍ୟ ଏବଂ ଜଳକୁ ତ୍ୟାଗ କରିଥିଲେ ଯାହାକୁ ସେ 'ଆତ୍ମର୍ପଣ' (ମୃତ୍ୟୁ ପର୍ୟ୍ୟନ୍ତ ଉପବାସ) ବୋଲି କହିଥିଲେ। ମୃତ୍ୟୁ ପୂର୍ବରୁ ସେ "ଆତ୍ମାହତ୍ୟା ନୁହେଁ ଆତ୍ମାର୍ପଣ" ଶୀର୍ଷକ ଏକ ଲେଖା ଲେଖିଥିଲେ ଯେଉଁଥିରେ ସେ ଯୁକ୍ତି ବାଢିଥିଲେ ଯେ ଯେତେବେଳେ କାହାର ଜୀବନ ମିଶନ ଶେଷ ହୋଇୟାଏ ଏବଂ ସମାଜ ସେବା କରିବାର କ୍ଷମତା ଆଉ ରହି ନଥାଏ, ସେତେବେଳେ ମୃତ୍ୟୁକୁ ଅପେକ୍ଷା କରିବା ଅପେକ୍ଷା ଜୀବନକୁ ନିଜ ଇଚ୍ଛାରେ ଶେଷ କରିବା ଭଲ।1966 ମସିହା ଫେବୃୟାରୀ 26 ତାରିଖରେ ବମ୍ବେସ୍ଥିତ ତାଙ୍କ ବାସଭବନରେ ତାଙ୍କର ମୃତ୍ୟୁ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ପରଦିନ ତାଙ୍କ ପୁଅ ବିଶ୍ୱାସଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ତାଙ୍କର ଅନ୍ତିମ ସଂସ୍କାର କରାୟାଇଥିଲା।

ଉତ୍ସ- ଉଇକିପିଡ଼ିଆଲ।ା

ଭାରତର ଗର୍ବ ଓ ଗୌରବ ସ୍ଵାଧିନତା ସଂଗ୍ରାମୀ

ବିନାୟକ ଦାମୋଦର ସାବରକର