ଭାରତର ଶିଖରରେ ହିମାଳୟ ପର୍ବତମାଳାର ବିରାଜମାନ ହୋଇଅଛି ଏବଂ ଆମ ପ୍ରଦେଶ ଓଡ଼ିଶା ରାଜ୍ୟରେ ମଧ୍ୟ ଦ୍ବିତୀୟ ହିମାଳୟ ରହିଛି ଯାହା ଗଜପତି ଜିଲ୍ଲାରେ ଅବସ୍ଥାପିତ ହୋଇଛି। ଏହାକୁ ରାଜ୍ୟର ଦ୍ବିତୀୟ ଜୈବ ବିବିଧତା ର ଐତିହ୍ୟ ସ୍ଥଳୀ ରୂପେ ବିବେଚନା କରାଯାଇ ଅଛି। ଏହା ପ୍ରାକୃତିକ ସୋନ୍ଦର୍ଯ୍ୟର ବରଦାନ ପାଇଛି। ୧୩୪୮ପ୍ରକାରର ପ୍ରଜାତି ଉଦ୍ଭିଦ ଦେଖିବାକୁ ମିଳିଥାଏ।

ମହେନ୍ଦ୍ରଗିରି କୁ ରାମାୟଣ ଓ ମହାଭାରତ ଯୁଗ ସହ ଜଡିତ ପ୍ରକୃତି ର ଅନନ୍ୟ ସୃଷ୍ଟି ବୋଲି ପରିବେଶ ଓ ଜଙ୍ଗଲ ବିଭାଗରୁ ଗବେଷଣାତ୍ମକ ଅନୁସନ୍ଧାନ କ୍ରମେ ମିଳିଅଛି। ୧୩୪୮ପ୍ରକାରର ପ୍ରଜାତି ର ଉଦ୍ଭିଦକୁ ଦେଖିବାକୁ ମିଳିଥାଏ। ତନ୍ ମଧ୍ୟରୁ ପ୍ରାୟ ୪୦ପ୍ରତିଶତ ଏହି ସ୍ଥାନରେ ରହିଛନ୍ତି।

ଏପରି ପାଞ୍ଚଟି ପ୍ରଜାଚିର ଉଦ୍ଭିଦ ମହେନ୍ଦ୍ର ଗିରି ରେ ରହିଛି, ଯାହା ସମସ୍ତ ବିଶ୍ଵରେ କୌଣସି କୋଣରେ ମିଳିବା ଅସମ୍ଭବ।

ଐତିହାସିକ, ପୌରାଣିକ,ପ୍ରତ୍ନତତ୍ତ୍ଵ ବିତ ପରିବେଶ ର ଗୁରୁତ୍ବ ବହନ କରୁଥିବା ଜୈବ ବିବିଧତା ଐତିହ୍ୟ ସ୍ଥଳୀ ଯୋଗୁଁ ଜୈବ ବିବିଧତା ବୋର୍ଡ ପକ୍ଷରୁ ଜଙ୍ଗଲ, ପରିବେଶ ଓ ଜଳବାୟୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ ବିଭାଗ କୁ ପ୍ରସ୍ତାବ ପଠାଯାଇଥିଲା, ଯାହା ଗ୍ରହଣୀୟ ହୋଇ ମୋହର ଲାଗିଛି।୨ଟିସଂରକ୍ଷିତ ଜଙ୍ଗଲ,ଇଣ୍ଡୋନଗିରି ଓ ମହେନ୍ଦ୍ରଗିରିର ୪୨୫୦ ହେକ୍ଟର ଜମିରେ ଜୈବ ବିବିଧତା କୁ ଐତିହାସିକ ସ୍ଥଳୀରେ ସାମିଲ୍ କରାଯାଇଛି।

ପୂର୍ବରୁ କନ୍ଧମାଳ ଜିଲ୍ଲାର ମଣ୍ଡାସାରୁକୁ ଜୈବ ବିବିଧତା ଐତିହାସିକ ସ୍ଥଳୀରେ ମାନ୍ୟତା ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥିଲା ‌।

ପୌରାଣିକ ତତ୍ବ ଅନୁସାରେ ରାମାୟଣ ରେ ବଣ୍ଣିତ ରାମଙ୍କ ଭଗିନୀ ମହେନ୍ଦ୍ରଗିରି ରେ ରହୁଥିଲେଓ ଏହା ସହିତ ହନୁମାନ ମହେନ୍ଦ୍ରଗିରି ରେ ପାଦ ରଖି ସୀତା ମାତା ଙ୍କ ଅନୁସନ୍ଧାନ ନିମନ୍ତେ ଏହି ମାର୍ଗରେ ଲଙ୍କା ଅଭିମୁଖେ ଯାତ୍ରା କରିଥିଲେ।

ପୌରାଣିକ ତତ୍ବ ଅନୁସାରେ ମହାଭାରତର କୁନ୍ତୀ ମାତାଙ୍କ ମନ୍ଦିର ସ୍ଥାପନା ହୋଇଛି ଓ ସମସ୍ତେ ପୂଜା କରୁଛନ୍ତି। ପୁରାଣ କଥା ଅନୁଯାୟୀ ପଞ୍ଚୁପାଣ୍ଡବ ଅଜ୍ଞାତବାସ ସମୟରେ ଏହି ମହେନ୍ଦ୍ରଗିରି ପର୍ବତ ର ଆଶ୍ରୟ ନେଇଥିଲେ ଏଣୁ ତଥାକଥିତ ଅନୁଯାୟୀ ଏହି ସ୍ଥାନରେ କୁନ୍ତୀ ମାତାଙ୍କ ବିଗ୍ରହ ନିର୍ମାଣ କରାଯାଇଥିଲା । ଏଥି ସହିତ ଗୋକର୍ଣ୍ଣେଶ୍ଵର, ଯୁଧିଷ୍ଟିର, ଭୀମ, ଅର୍ଜୁନ,ନକୁଳ, ସହଦେବ ଆଦି ପଠରର ବିଗ୍ରହ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରି ପୃଜାର୍ଚ୍ଚନା କରାଯାଉଛି।

ଦତ୍ତାତ୍ରେୟ ଓ ଗୋରଖନାଥ ପୀଠ ରହିଛି। ହନୁମାନ ଓ ପର୍ଶୁରାମ ମନ୍ଦିରର ନିର୍ମାଣ ହୋଇଛି। ସତିଆମ୍ବ ଓ ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଔଷଧୀୟ ବୃକ୍ଷ ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ। ମହେନ୍ଦ୍ରତନୟା ସହିତ ଘୋଡାହାଡ ଓ ବାହୁଡା଼ ନଦୀ ଶାଖାର ବିସ୍ତୃତ ହୋଇଛି। ଏହାର ଅନତି ଦୂରରେ ଉଷ୍ମ ପ୍ରସବଣ ତପ୍ତପାଣି ରହିଛି। ଏହିଠାରେ ଶିବରାତ୍ରି ଉତ୍ସବରେ ମେଳା ସହ ବହୁ ପର୍ଯ୍ୟଟକ ମାନଙ୍କ ଭିଡ଼ ରହିଥାଏ।

ପ୍ରାକୃତିକ ସୋନ୍ଦର୍ଯ୍ୟର ନିଖୁଣ ଚିତ୍ର ଆଙ୍କି ଏକ ପର୍ଯ୍ୟଟନସ୍ଥଳୀ ରୂପେ ମାନ୍ୟତା ପାଇଁ ପାରିଛି।

ମଧୁସ୍ମିତା ସାହୁ

ବ୍ରହ୍ମା ନଗର ପ୍ରଥମ ଗଳି

ବ୍ରହ୍ମପୁର

ଜିଲ୍ଲା-ଗଞ୍ଜାମ

ଓଡ଼ିଶା

ମୋ-୯୩୪୮୨୮୫୪୧୬

ମହେନ୍ଦ୍ରଗିରି ଉତ୍କଳର ପ୍ରାଚୀନ କୀର୍ତ୍ତି (Mahendra giri )

ମହେନ୍ଦ୍ରଗିରି ଉତ୍କଳର ହିମାଳୟ