ଓଡ଼ିଶା ର ନୃତ୍ୟ ଶିକ୍ଷା ଅତି ନିଆରା ଏବଂ ପ୍ରଜ୍ବଳିତ ।

ଓଡ଼ିଶା ଭାରତରେ ପ୍ରଚଳିତ ଓ ଓଡ଼ିଶା ରୁ ଆରମ୍ଭ ହେଇଥିବା ଏକ ଶାସ୍ତ୍ରୀୟ ନୃତ୍ୟ ଓ ସଙ୍ଗୀତ ପରମ୍ପରା ।

ଶାସ୍ତ୍ରୀୟ ସଙ୍ଗୀତ କୁ ଶାସ୍ତ୍ରୀୟ ନୃତ୍ୟ ।

ଆମ ରାଜ୍ୟ ଓଡ଼ିଶାର ତତ୍କାଳୀନ କଳିଙ୍ଗ ରେ ଅଂଶ ଥିଲା ଓ ଖାରବେଳ ସମୟ ରେ ଖୋଦିତ ରାଣୀ ଗୁମ୍ଫା , ସ୍ୱର୍ଗପୁରୀ ଓ ମଞ୍ଚପୁରୀ ଗୁମ୍ଫା ର ଗାତ ରେ ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ ।

ପ୍ରଥମ ଖ୍ରୀଷ୍ଟାବ୍ଦ ପୂର୍ବ କାଳ ରେ ଭୁବେଶ୍ୱର ସ୍ଥିତ ଖଣ୍ଡଗିରି ଓ ଉଦୟ ଗିରି ଠାରେ ଓଡ଼ିଶୀ ଏକ ଉନ୍ନତ ନୃତ୍ୟାକଳା ରେ ପରିପୂର୍ଣ ।

ଭାରତ ତାଙ୍କ ନାଟ୍ୟ ଶାସ୍ତ୍ର ରେ କଳିଙ୍ଗ ନୃତ୍ୟ ଶୈଳୀ ରେ ଓଡ଼ିଶୀ ନୃତ୍ୟ ବାବଦ ରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରି ଏହାର ନାମ ଓଡ୍ର - ମଗଧି ବୋଲି କୁହାଯାଏ ଏବଂ ଲେଖା ହେଇଥିଲା ।

ଭୁବନେଶ୍ୱର ହେଉଛି ମନ୍ଦିର ମାଳିନୀ ସହର ଯେଉଁଥିରେ ପାର୍ଶ୍ୱ ମେଘେଶ୍ଵସ୍ୱର୍ , ପର୍ଶୁରମୀଵର ,ବଇତାଳ , ସିଶିରେଶ୍ୱର, ମାର୍କଣ୍ଡଶ୍ୱର,ମୁକ୍ତେଶ୍ଵର ,ଲିଙ୍ଗରାଜ ,ମେଘେଶ୍ଵର,ପୁରୀ ଜଗନ୍ନାଥ ଏବଂ କୋଣାର୍କ ସୂର୍ଯ୍ୟ ମନ୍ଦିର ମାନ ସବୁ ଉପସ୍ଥିତ ଅଛନ୍ତି।

ଏହି ମନ୍ଦିର ର ବହିଭାଗରେ ଖୋଦିତ ନର୍ତ୍ତକୀ ଓ ନାୟିକା ମାନଙ୍କର ଅଙ୍ଗଭଙ୍ଗୀ ଓ ମୁଦ୍ରା ଓଡ଼ିଶୀ ନୃତ୍ୟ ର ପରମ୍ପରା ରହିଛି ।

ଦେବଦାସୀ ନୃତ୍ୟ (ମାହାରୀ) ଓ ଗୋଟିପୁଅ ନୃତ୍ୟ ଆଦି ଆମ ଓଡ଼ିଶା ର ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ ର ମୂଲ୍ୟ ଆହୁରି ବଢାଇ ଦେଉଛି ।

ଏହି ନୃତ୍ୟ ଆମ ରାଜ୍ୟ ର ଗର୍ବ ଏବଂ ଗୌରବ ।

ଓଡ଼ିଶା ର ଯଦି ପରିଚୟ ଓଡ଼ିଶୀ ନୃତ୍ୟ ତାହେଲେ ପରିଚୟ କୁ ଆହୁରି ରୂପ ଦିଏ ଆମ ପଶ୍ଚିମ ଓଡ଼ିଶା ର ସମ୍ବଲପୁରୀ ନୃତ୍ୟ ଯେଉଁଟା ଏବେ ଖାଲି ଦେଶ ରେ ନୁହେଁ ବିଦେଶ ରେ ଚର୍ଚ୍ଚା।

ଆମ କୋଟି ଓଡ଼ିଆ ଙ୍କ ଇଷ୍ଟ ଦେବତା ଶ୍ରୀ ଜଗ୍ନାଥଙ୍କର ଅତି ପ୍ରିୟ ର ହେଉଛି ଓଡ଼ିଶୀ ନୃତ୍ୟ । ଆମ ଠାକୁର ଅତି କଳା ପ୍ରେମୀ ,ସେ ଶୟନ କୁ ଯିବା ପୂର୍ବରୁ ଦେବଦାସୀ ମାନଙ୍କ ନୃତ୍ୟ ଦେଖି ମନୋରଞ୍ଜନ ହେଉଥିଲେ ।

ମୁଁ ନିଜେ ଗୋଟେ ଓଡ଼ିଶୀ ନୃତ୍ୟାଙ୍ଗନା । ମୁଁ ବହୁତ୍ ହିଁ ଗର୍ବିତ ଯେ ଏ ଓଡ଼ିଶା ମାଟି ରେ ମୁଁ ଜନ୍ମ ଗ୍ରହଣ କରିଛି ଆଉ ମୋର କଳା ପ୍ରତି ଅତ୍ୟନ୍ତ ଆଗ୍ରହ ଏବଂ ଦୁର୍ବଳତା ଅଛି ।

ମୁଁ ଯେବେ ଅଢେଇ ବର୍ଷ ର ହେଇଥିଲିଁ ମୁ ଟିଭି ରେ କିଛି ଗୀତ ବାଜିଲା ମାନେ ନାଚି ଉଠୁଥିଲି ଏବଂ ଏହି ସବୁ ମୋ ମା ଶ୍ରୀମତୀ ସୁଷମା ଜେନା ଲକ୍ଷ୍ୟ କରିଥିଲେ ଏବଂ ସିଏ ହିଁ ମୋତେ ନାଚ ସିଖେଇବେ ବୋଲି ଧାର୍ଯ୍ୟ କରିଥିଲେ ।

ମାଆ ମୋର ବହୁତ୍ ଗର୍ବିତ ଏବଂ ଖୁସି ଯେ ମୁଁ କଳା ପ୍ରତି ଏତେ ଛୋଟବେଳୁ ଆଗ୍ରହୀ ।

ମୋ ମାମା ଜଣେ ଅତି ସୁନ୍ଦର୍ ଗାୟିକା ,ସେ ଗୀତ ମଧ୍ୟ ଅଳ୍ପ କିଛି ତା ଶିଖିଥିଲେ ଏବଂ ଆମ ଗାଁ ରେ ସବୁ ଛୋଟ ଛୋଟ ପ୍ରତିଯୋଗିତା ରେ ଭାଗ ନିଅନ୍ତି । କିନ୍ତୁ ମୋ ଅଜା ଶ୍ରୀଯୁକ୍ତ ଉପେନ୍ଦ୍ର କୁମାର ପୃଷ୍ଟି ଏ ସବୁ ର ଘୋର ଖିଲାପ ଥିଲେ । ବାହାଘର ଏବଂ ପାଠ ପଢା ଭିତରେ ଏ ସବୁ ଆଉ ହୋଇପାରିନଥିଲା ମା ଙ୍କ ର ।

କିନ୍ତୁ ମୋ ଭିତରେ ଏ ସବୁ ଗୁଣ ଦେଖି ସେ ମୋତେ ଓଡ଼ିଶୀ ନୃତ୍ୟ କଳା ଶିକ୍ଷା କେନ୍ଦ୍ର କୁ ନେଇଥିଲେ ।

ଦଶମ ଶ୍ରେଣୀ ଜଙ୍କେ ମୁ ସିଖିଲି ଓଡ଼ିଶୀ ତା ପରେ ମୁଁ ଛାଡ଼ିଦେଲି ଏଥି ବି ମୋ ବାବା ଶ୍ରୀଯୁକ୍ତ ଦିଲ୍ଲୀପ କୁମାର ଜେନା ପ୍ରତିରୋଧକ ହେଇଥିଲେ ମୋ ପାଠ ପଢା କୁ ନେଇକି ।

କିନ୍ତୁ କଳା ଅଛି ଯେହେତୁ ମୋ ପାଦ ଉଠିଯାଇ କୌଣସି ଗୀତ ବାଜିଲେ ମୁ ଝୁମି ଉଠେ ।

ଓଡ଼ିଶୀ କୁ ମୁ ଛାଡ଼ି ଦେଇଥିଲି ହେଲେ ଓଡ଼ିଶୀ ମୋତେ ଛାଡ଼ି ନଥିଲା । ସବୁ ସମୟ ରେ ଏହି କଳା ଟି ମୋର ହାତ ଛଡ଼ା କରିନି,ମୋର ଅଙ୍ଗ ଭଙ୍ଗୀ , ଆଖି ରେ କଥା କହିବା , ପ୍ରତିଦିନ ମତେ ଏହା ମନେ ପକାଉଥିଲେ କି ମୁ ଗୋଟେ କଳାକାର ।

ନୃତ୍ୟ କଳା ହେଉଛି ଅକ୍ଷମ ଏଥିରେ ଖାଲି ନୃତ୍ୟ ପରିବେଷଣ ନୁହେଁ ବରଂ ଏହି କଳା ରୁ ଆମେ ବିଭିନ୍ନ ଅଭିନୟ ର କାରୁକାର୍ଯ୍ୟ ପାଇପାରିବା ।

ଅଭିନୟ ହେଉଛି ଓଡ଼ିଶୀ ରେ ସବୁଠୁ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଶିକ୍ଷା ।

ଅଭିନୟ ରୁ ଜଣା ପଡ଼େ ଜଣେ କଳାକାର ବା ନର୍ତ୍ତକୀ ଠିକ୍ ଅଟେ ନା ଭୁଲ । ଏଥିରୁ ଜନ୍ମିତ ହୁଏ ନେତ୍ର କଳା ,ପାପୁଲି ଚଳଣି ,ସବୁଠୁ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ହେଲା ମୁଦ୍ରା ଗୁଡ଼ିକ ।

ଖାଲି ଓଡ଼ିଶା ରେ କାହିଁକି ପ୍ରତ୍ୟେକ ଟି ରାଜ୍ୟ ରେ କୋଉ ନା କୋଉ ନୃତ୍ୟ କଳା ରାଜ୍ୟ ର ଶୋଭା ଏବଂ ପରିଚୟ ହୁଏ ।

ଆମ ନୃତ୍ୟ କଳା କୁ ଶିଖିବାକୁ ଦେଶ ବିଦେଶ ରୁ ଲୋକ ଆସନ୍ତି ଏବଂ ଖୁବ୍ ଉତ୍ସାହ ର ସହ ଏହି ଶିକ୍ଷା ଟି କୁ ଲାଭ କରନ୍ତି ।

ଏଇ ତ ଆମ ସଂସ୍କୃତିକୁ ଆହୁରି ବଢେଇ ଦଉଚି । ହିନ୍ଦୀ ସିନେ ତାରକା ମାନେ ଏଠିକି ଆସି ଓଡ଼ିଶୀ ନୃତ୍ୟ କୁ ଗୋଟେ ପୂଜା ପରିକା ଭକ୍ତି ଏବଂ ସାଧନା କରି ଶିକ୍ଷା ଲାଭ କରନ୍ତି ।

ଦିଗ୍ଗଜ ଅଭିନେତ୍ରୀ ହେମା ମାଳିନୀ ଏବଂ ତାଙ୍କ ଝିଅ ଏଠି ଓଡ଼ିଶା ଆସି ଖୁସି ର ସହିତ ଶିକ୍ଷା ଲାଭ କରନ୍ତି ଏବଂ ପ୍ରତ୍ୟେକ ବର୍ଷ କୋଣାର୍କ ନାଟ୍ୟ ପରିବେଷଣ ରେ ଭାଗ ମଧ୍ୟ ନିଅନ୍ତି । ସେହି ପରି ଅଭିନେତ୍ରୀ ଶିଳ୍ପା ସେଟୀ ଭି ଏହି ନୃତ୍ୟ କୁ ଅନୁସରଣ କରିଛନ୍ତି ,ମାଧୁରୀ ଦୀକ୍ଷିତ,ଶ୍ରୀଦେବୀ , ସୋନଖି ସିଂହ ଏବଂ ଦୀପିକା ସିଂ ମଧ୍ୟ ଏହି ନୃତ୍ୟ କଳା କୁ ଆପଣେଇ ଛନ୍ତି ।

ଆମ ଓଡ଼ିଶୀ ନୃତ୍ୟ ଏତେ ଲୋକ ପ୍ରିୟ ଯେ ଏହା ଉପରେ ବିଭିନ୍ନ ହିନ୍ଦୀ ଚଳଚ୍ଚିତ୍ର ଏବଂ ଧାରାବାହିକ ମଧ୍ୟ ନିର୍ମାଣ ହେଇଚି ।

ଆଜି ଓଡିଶା କୁ କିଏ କୁ କିଏ ନ ଜାଣେ ଆଉ ଏହି ସବୁ ସଂସ୍କୃତି ଏବଂ କଳା ଆମ ରାଜ୍ୟ କୁ ଆହୁରି ମଧୂର୍ଯ୍ୟ କରେ ।

ମୁଁ ଓଡ଼ିଶୀ ଶିକ୍ଷା ନେଇକି ଏବଂ ଏହାକୁ ନିଖୁଣ ଭାବେ ସାଧନା ର ସହ ଆପଣେଇ ଛି ଏଥିପାଇଁ ମୁଁ ଗର୍ବିତ ।

ମୁଁ ଓଡ଼ିଆ ,ଓଡ଼ିଶା ମାଟି ମୋ ଜନ୍ମ ମାଟି ଆଉ ଏଥି ପାଇଁ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଗୌରବ ମନେ କରେ ।

ମାନେ ନାହିଁ ଯେ ଜଣେ ନୃତ୍ୟାଙ୍ଗନା ନିଖୁଣ ଅଭିନୟ କରିପାରିବେ, ଆଉ ଜଣେ ଅଭିନେତା ନିଖୁଣ ନୃତ୍ୟ କରିପାରିବେ କିନ୍ତୁ ଜଣେ କଳାକାର ନିଶ୍ଚିତ ଦୁଇଟି ଯାକ ତୁଲେଇ ପାରିବେ ।

ଆମ ନୃତ୍ୟ କଳା କୁ ବଞ୍ଚାଇ ରଖିବା ପାଇଁ ଆମ ମାଟି ର ନୃତ୍ୟ ଶିଳ୍ପୀ ମାନେ ଗୁରୁ କେଳୁଚରଣ ମହାପାତ୍ର ହେଉଛନ୍ତି ଓଡ଼ିଶୀ ନୃତ୍ୟ ର ସବିଶେଷ ତାଙ୍କ ପରି ନା କେହି ଥିଲେ ନା କେହି ହୋଇପାରିବେ କିନ୍ତୁ ସବୁବେଳେ ନୃତ୍ୟ ପରିବେଷଣ କରିବା ପୂର୍ବରୁ ଆମେ ତାଙ୍କୁ ମାନେ ପକେଇ କର୍ଣ୍ଣ ରେ ହାତ ଦେଇ କ୍ଷମା ମାଗି ସରିଲା ପରେ ନୃତ୍ୟ ଆରମ୍ଭ କରୁ ,କାରଣ କିଛି ଭୁଲ ହେଇଗଲେ କ୍ଷମା କରିବେ ବୋଲି ଆଗରୁ ଆମେ ଭୁଲ ମାଗି ଦେଉ ।

କଳା ପ୍ରତି ଭଲ ପାଇବା ରଖିବା ଆଉ ସବୁବେଳେ ଆମ କଳା ସଂସ୍କୃତି କୁ ଏମିତି ବଜାୟ ରଖିବା ।ଆଉ ହଁ ! ଯୋଉ ପିଲା ମାନେ ନିଜ ଜୀବନ ରେ ନୃତ୍ୟ କଳା ପ୍ରତି ଆଗ୍ରହ ଅଛି ସେମାନଙ୍କ ମାତା ପିତା ଙ୍କ ଅନୁରୋଧ ନିଶ୍ଚିତ ଶିକ୍ଷା ଦାନ ପ୍ରଦାନ କରନ୍ତୁ ଏବଂ ପାଠ ସାଙ୍ଗ ରେ ସାଠ ନିହାତି ଜରୁରୀ ।

ଧନ୍ୟବାଦ୍ ।।

ଜୟ ଜଗନ୍ନାଥ।।

ନୃତ୍ୟଶିଳ୍ପୀ ଏବଂ କଳା

ଓଡ଼ିଶା ର ନୃତ୍ୟକଳା ,ସଂସ୍କୃତି ଏବଂ ଏହା ର ପରିପକ୍ୱତା ।