ଶ୍ୱେତଗଙ୍ଗା ପୁଷ୍କରିଣୀ କୂଳରେ ଛୋଟ ଝାଟିମାଟିର କୁଡ଼ିଆଟିଏ । ସେହି କୁଡ଼ିଆରେ ଗୋଟିଏ ବୁଢ଼ୀ ରହିଥାଏ। ବୟସ ଅଧିକ ହେଲାଣି । ପାଟିରେ ଗୋଟିଏ ବୋଲି ଦାନ୍ତ ନାହିଁ । ଚମ ଧୁଡୁ ଧୁଡୁ । ସିଧା ହୋଇ ଚାଲି ନ ପାରି ବୁଢ଼ୀଟି ବାଡ଼ି ଧରି ଚାଲେ । ମୁଣ୍ଡର ଚୂଳସବୁ ପାଚି ଝୋଟ ହେଇଗଲାଣି । ବୁଢ଼ୀ ସକାଳୁ ଉଠି, ସ୍ନାନ ଶୌଚ ସାରି ଜଗନ୍ନାଥ ମନ୍ଦିରକୁ ଯାଏ। ମନ୍ଦିର ବେଢାରେ ବୁଲି ବୁଲି ପ୍ରଭୁଙ୍କ ନାମ କୀର୍ତ୍ତନ କରୁଥାଏ । ସଂସାରରେ ନିଜର ବୋଲି କେହି ତାହାର ନାହାନ୍ତି । ତେଣୁ ଜଗନ୍ନାଥ ବଳଭଦ୍ର ଓ ସୁଭଦ୍ରାଙ୍କୁ ନିଜର ପୁଅଝିଅ ବୋଲି ଭାବିଥାଏ । ତା କୁଡ଼ିଆରେ ଥିବା ଠାକୁର ଫୋଟକୁ ଧରି କେତେ କଥା କହୁଥାଏ । ସେମାନଙ୍କୁ ଅଝଟ ନକରିବା ପାଇଁ ବୁଝାଏ । ଯେମିତି ଏକ ମାଆ ପିଲାମାନଙ୍କୁ ଆକଟ କରିଥାଏ, ବୁଢ଼ୀ ଠିକ୍ ସେମିତି ତିନିଠାକୁରଙ୍କୁ ବୁଝାଇଥାଏ । ଦିନସାରା ଆନନ୍ଦବଜାରରେ ବୁଲି ମହାପ୍ରସାଦ ପାଇଥାଏ ।

ହଠାତ୍ ଦିନେ ଏକ ଅଜବ ଖିଆଲ ତା ମୁଣ୍ଡକୁ ଗୋଳମାଳ କରିଦେଲା । ପ୍ରତିଦିନ ସେ ଦେଖୁଛି କେଜାଣିକେତେ ଭକ୍ତ ଠାକୁରମାନଙ୍କୁ ଦର୍ଶନ କରି ଭୋଗ ଲଗାଉଛନ୍ତି । ତିନିଠାକୁର ସବୁବେଳେ ମିଠା ଭୋଗ ଖାଉଛନ୍ତି । ସେ ଭାବିଲା ପ୍ରତିଦିନ ଯଦି ଏଇଭଳି ଭାବରେ ମିଠାଖିଆ ଚାଲିବ ତେବେ ମୋ ପିଲାଙ୍କ ପେଟରେ କୃମି ହୋଇଯିବ । ସେମାନଙ୍କ ପେଟ କାଟିବ—ମୋ ପିଲେ ବଡ଼ କଷ୍ଟପାଇବେ । ସେ ଭାବିଲା ମିଠା ଖାଇବା ସହିତ ଯଦି ପ୍ରତିଦିନ କିଛି ଲିମ୍ବପିତାର ଚଟଣି ଖୁଆ ଯାଆନ୍ତା ତେବେ କୃମିଭୟ ଆଉ ରହନ୍ତା ନାହିଁ । ଏହିପରି ଭାବି ସକାଳୁ ସ୍ନାନସାରି କଅଁଳିଆ ଲିମ୍ବପତ୍ର ଆଣି ତାକୁ ବାଟି ଚଟଣି ପ୍ରସ୍ତୁତ କରେ । କଅଁଳିଆ ଅଗ କଦଳୀପତ୍ରରେ ଚଟଣିର ଏକ ପୁଡ଼ିଆକରି ଭୋଗ ଲାଗିବା ସମୟରେ ମନ୍ଦିର ଭିତରେ ପହଞ୍ଚିଯାଏ । ବଡ଼ପଣ୍ଡା ଠାକୁରଙ୍କୁ ପ୍ରସାଦ ଅର୍ପଣ କଲାବେଳେ ବୁଢ଼ୀ ମନେମନେ ଠାକୁରଙ୍କୁ କହିଥାଏ ‘‘ମୋ ଧନରେ । ଏ ଚଟଣି ଟିକକ ଖାଇଦିଅ ଦିନମାନ ମିଠାଗୁଡ଼ାକ ଖାଇ ଖାଇ ଦେହ ତୁମର ଖରାପ ହୋଇଗଲାଣି । ସେଥିରେ ପୁଣି ପେଟରେ କୃମି ପୋକ ହୋଇ ତୁମ ପେଟକୁ କାଟି ଦେଉଥବ । ପିତା ଟିକିଏ ଖାଇଦେଲେ ଆଉ କୃମି ହେବେନାହିଁ କି ତୁମେମାନେ ଆଉ କଷ୍ଟ ପାଇବନାହିଁ ।’’ ବୁଢ଼ୀ ପ୍ରତିଦିନ ପିତା ଚଟଣିପୁଡ଼ିଆ ଧରି ମନ୍ଦିର ଯାଉଥାଏ ।

ସେଦିନ କଣ ଗୋଟେ ପର୍ବ ପଡ଼ିଥାଏ । ମନ୍ଦିର ଭିତରେ ହଜାର ହଜାର ଭକ୍ତଙ୍କ ଭିଡ଼ । ଠାକୁରଙ୍କ ମଣୋହି ସମୟ ହୋଇ ଆସିଲା । ବୁଢ଼ୀ ହାତରେ ଚଟଣି ଓ ଆର ହାତରେ ବାଡ଼ି ଧରି ମନ୍ଦିରରେ ପଶିଲା । ହେଲେ ଲୋକ ଭିଡ଼ରେ ଆଗକୁ ଯିବା ସମ୍ଭବ ହେଲା ନାହିଁ । କୌଣସି ମତେ କଷ୍ଟକରି ଗରୁଡ଼ସ୍ତମ୍ଭ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଯାଇପାରିଲା । ସେଠାରେ ଏତେ ଭିଡ଼ ହେଲା ଯେ ବୁଢ଼ୀ ଆଉ ଆଗକୁ ଯାଇପାରିଲାନି । ଭିଡ଼ରେ ଚାପି ହୋଇଗଲା ।

ମନ୍ଦିର ପୋଲିସ୍ ବୁଢ଼ୀର ଏ ଅବସ୍ଥା ଦେଖି ଆଉ ଆଗକୁ ନଯାଇ ଫେରିଯିବାକୁ କହିଲା । ବୁଢ଼ୀ ବିକଳ ହୋଇ କହିଲା ଭୋଗ ଲାଗିବା ସମୟ ହୋଇଗଲାଣି । ମୋତେ ଟିକିଏ ମୋ ପିଲାଙ୍କ ପାଖରେ ପହଞ୍ଚାଇ ଦିଅ । ତାଙ୍କୁ ପିତା ଚଟଣି ଟିକିଏ ନଖୋଇଦେଲେ ଆଜି ଯେତେ ମିଠା ଭୋଗ ଖାଇଲେଣି କୃମି ଗୁଡ଼ାକ ତାଙ୍କୁ ରଖାଇ ଦେବେନାହିଁ । ସେମାନଙ୍କ ପେଟ କାଟିବ । ପୋଲିସ୍ ପଚାରିଲା –ତୁମ ପିଲାମାନେ କିଏ ? ବୁଢ଼ୀ କହିଲା ମୋ ପିଲା ପରା କାଳିଆ ବଳିଆ ଆଉ ହଳଦୀ ମୁହିଁ ସୁଭଦ୍ରା । ସେମାନେ କଣ ମୋ କଥା ମାନୁଛନ୍ତି ? ଯେତେ ମନା କଲେ ବି ମିଠା ପରେ ମିଠା ଖାଇ ଚାଲିଛନ୍ତି । ଏଥିରେ ତାଙ୍କ ପେଟ କାଟିଦେଲେ କିଏ ପିଠିରେ ପଡିବ ? ମୋତେ ଟିକିଏ ଯେମିତି ହେଉ ମୋ ପିଲାଙ୍କ ପାଖରେ ପହଞ୍ଚାଇ ଦିଅ ବାପ । ବୁଢ଼ୀ ହାତରେ ଚଟଣି ପୁଡ଼ିଆଟି ଧରିଛି ।

ପୋଲିସ୍ ଭାବିଲା ଇଏ ଗୋଟେ ପାଗଳୀ ବୁଢ଼ୀ । ନହେଲେ ଠାକୁରଙ୍କୁ ପୁଅ ବୋଲି କହି ତାଙ୍କ ପେଟ ନକାଟିବା ପାଇଁ ଚଟଣି ଘେନିଆସିଥାନ୍ତା ? ସେ ଦେଖିଲା ବୁଢ଼ୀ ଯଦି ଆଗକୁ ଯାଉଛି ତାହେଲେ ବଞ୍ଚିବନି । ଫେରିଯିବା ପାଇଁ ଯେତେ କହିଲେ ବି ସେ କଥା ମାନୁନାହିଁ । ବୁଢ଼ୀ ବେଶି ବିରକ୍ତ କରିବାରୁ ମନ୍ଦିର ପୋଲିସ ତାକୁ ଧିକ୍କା ମାରି ମନ୍ଦିର ବାହାରେ ଛାଡ଼ି ଦେଇଗଲା । ବୁଢ଼ୀ ଭେଁ ଭାଁ ରଡି଼ ଛାଡୁଥାଏ । କେହି ତା କଥା ଶୁଣିବାକୁ ନାହିଁ ।

ବୁଢ଼ୀ ଫେରି ଆସିଲା ନିଜ କୁଡ଼ିଆ ଭିତରକୁ । ଫୋଟକୁ ଧରି ବିକଳ ହୋଇ କାନ୍ଦିଲା, କହିଲା ହଇରେ କାଳିଆ, ହଇରେ ବଳିଆ, ହଇଲୋ ସୁଭଦ୍ରା । ତୁମମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଏତେ କଷ୍ଟ ସହିକରି ଗଲି, ହେଲେ ପୁଲିସ୍ ଛାଡ଼ିଲା ନାହିଁ । ଓଲଟି ମୋତେ ଧକ୍କାମାରି ମାରି ବାହାର କରିଦେଲା । ସକାଳ ପହରୁ ତମେ ଯେତେ ମିଠା ଖାଇଲଣି ଆଜି ନିଶ୍ଚୟ ତୁମର ପେଟ କାଟିଦେବ । କୃମିଗୁଡ଼ାକ ପେଟକୁ ରାମ୍ପି ପକାଇବେ । ତୁମର ପେଟ କାଟିବା କଣ ମୁଁ ସହିପାରିବି । ମୋତେ କାହିଁକି ମରଣ ହେଉନାହିଁ । ବୁଢ଼ୀ ଏହିପରି କହି ବିକଳରେ କାନ୍ଦୁଥିଲା ।

ଏହି ସମୟରେ ପ୍ରଭୁଙ୍କ ପାଖରେ ନୈବିଦ୍ୟ ଲାଗିଲା । ହେଲେ ବଡ଼ପଣ୍ଡାଙ୍କ ଚଳୁରେ ଠାକୁର ଦେଖାଦେଲେ ନାହିଁ । କଣ କିଛି ଅନୀତି ହେଲା ବୋଲି ସମସ୍ତେ ଭାବିଲେ । ଭକ୍ତମାନେ ଥକ୍କା ମାରି ଛିଡ଼ା ହୋଇଗଲେ । ବଡ଼ପଣ୍ଡା ଅଧୈର୍ଯ୍ୟ ହୋଇପଡ଼ିଲେ । କଥାଟା କ୍ରମେ ଗଜପତିଙ୍କ କାନକୁ ଗଲା । ବ୍ୟସ୍ତହୋଇ ଗଜପତି ଉଆସରୁ ଧାଇଁ ଆସିଲେ । ପ୍ରଭୁଙ୍କ ପାଦତଳେ ଶୋଇରହିଲେ । ଅପରାଧ କ୍ଷମା କରିଦେବାକୁ ମିନତି କଲେ । ଶେଷରେ ଜଗନ୍ନାଥ ତାଙ୍କୁ ସୂଚନା ଦେଇ କହିଥିଲେ – ବୁଢ଼ୀଟିଏ ପ୍ରତିଦିନ ଆମ୍ଭମାନଙ୍କୁ ନିମ୍ବ ପିତାର ଚଟଣି ଦେଇଥାଏ । ତା’ର ଭକ୍ତିକୁ ସ୍ୱୀକାର କରି ଆମ୍ଭେ ତା ଚଟଣିକୁ ଗ୍ରହଣ କରିଥାଉ । ଆଜି ମନ୍ଦିର ପୋଲିସ୍ ତାକୁ ଧିକ୍କାଦେଇ ବାହାର କରି ଦେଇଛି । ବୁଢ଼ୀ ଶ୍ଵେତସରୋବର କୂଳରେ ତା ଭଙ୍ଗା କୁଡ଼ିଆରେ କାନ୍ଦୁଛି । ସେ ଏ ଯାଏ କିଛି ଖାଇନାହିଁ । ସେ ନଖାଇଲେ ଆମେ ଖାଇବୁ କେମିତି ?

ରାଜା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ଶ୍ୱେତଗଙ୍ଗା କୂଳରେ ଥିବା ବୁଢ଼ୀର କୁଡ଼ିଆରେ ପହଞ୍ଚିଲେ । ଦେଖିଲେ ପ୍ରଭୁମାନଙ୍କ ପାଇଁ କାନ୍ଦି କାନ୍ଦି ତା ଆଖି ଫୁଲିଯାଇଛି । ଏତେବେଳଯାଏ କିଛି ନଖାଇ ଓପାସ ରହିଥିବାରୁ ବରଡ଼ା ପତ୍ର ପରି ଥରୁଛି । ରାଜା ବୁଢ଼ୀ ପାଦତଳେ ପଡ଼ି କହିଲେ ‘ମାଆ ! ତୁମେ ଏବେ ଚାଲ । ତୁମ ପିଲାମାନଙ୍କୁ ପିତାଚଟଣି ଦିଅ । ତୁମେ ନଗଲେ ପ୍ରଭୁଙ୍କ ପାଖରେ ନୈବିଦ୍ୟ ହୋଇପାରିବନି ।

ବୁଢୀ ଆସିଲା । ଠାକୁରଙ୍କୁ ନୈବିଦ୍ୟ ଦିଆଗଲା । ବୁଢ଼ୀ ଚଟଣି ଦେଇଥିଲା । ରାଜା କହିଥିଲେ–ତୁମେ ବଞ୍ଚିଥିବା ଯାଏ ପ୍ରତିଦିନ ଆସି ପ୍ରଭୁଙ୍କୁ ଚଟଣି ଦେଉଥିବ । ବୁଢ଼ୀ ପାଇଁ ରାଜା ଗୋଟିଏ ଘର ତୋଳାଇ ଦେଇଥିଲେ । ସେହି ଘରର ନାମ ହେଲା ପିତେଇ ବୁଢ଼ୀ ମଠ ।

ପିତାପ୍ରିୟ ଶ୍ରୀଜଗନ୍ନାଥ

ଶ୍ରୀଜଗନ୍ନାଥ