ଓଡ଼ିଶାର ଅନନ୍ୟ ସାଂସ୍କୃତିକ ପରମ୍ପରା ମଧ୍ୟରେ ଜୁଆ-କଉଡ଼ି ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ସ୍ଥାନ ଅଧିକାର କରିଛି। ଏହା କେବଳ ଏକ ଖେଳ ନୁହେଁ, ବରଂ ଏକ ପବିତ୍ର ଧାର୍ମିକ ଆଚାର ଅଟେ। ଜଗନ୍ନାଥ ସଂସ୍କୃତିରେ ଏହାର ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ସ୍ଥାନ ରହିଛି। ଏହି ଖେଳ ମାଧ୍ୟମରେ ଦେବତାଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଏକ ଦିବ୍ୟ ପ୍ରେମ ଓ ରହସ୍ୟପୂର୍ଣ୍ଣ କଥାବସ୍ତୁ ପରିଲକ୍ଷିତ ହୁଏ।

ଖେଳର ଅବସର:

କୁମାର-ପୂର୍ଣ୍ଣିମାତିଥିରେ ଜଗନ୍ନାଥ ମନ୍ଦିରରେ ଲକ୍ଷ୍ମୀ-ଜଗନ୍ନାଥଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଜୁଆ-କଉଡ଼ି ଖେଳ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୁଏ। ଏହି ଦିନ ମହାପ୍ରଭୁ ଜଗନ୍ନାଥଙ୍କର ସଂଧ୍ୟା ଆଳତି ପରେ ଏହି ବିଶେଷ ଖେଳର ଆୟୋଜନ କରାଯାଏ। ଏହା ଏକ ଅତି ପ୍ରାଚୀନ ପରମ୍ପରା ଅଟେ।

ପୂଜାର ବିଧି:

କୁମାର-ପୂର୍ଣ୍ଣିମା ଦିନ ସନ୍ଧ୍ୟା ବେଳା ମହାପ୍ରଭୁଙ୍କ ଦେହରୁ ଶ୍ରୀଦେବୀ ଏବଂ ଦକ୍ଷିଣ ଘରୁ ମଦନମୋହନଙ୍କୁ ଆଣି ‘ରତ୍ନସିଂହାସନ’ରେ ବିଜେ କରାଯାଏ। ତା’ପରେ ଅଞ୍ଜମାଳ ଗ୍ରହଣ କରି ପାଲିଙ୍କିରେ ବିଜେ କରାଯାଇ ‘ମହାଲକ୍ଷ୍ମୀ ମନ୍ଦିର’ରେ ଶଯ୍ୟା ଉପରେ ବିଜେ କରାଯାଏ। ଏଠାରେ ମହାପ୍ରଭୁଙ୍କ ତରଫରୁ ‘ମୁଦ୍ରାହସ୍ତ’ ଏବଂ ମା’ ମହାଲକ୍ଷ୍ମୀଙ୍କ ତରଫରୁ ‘ଭିତରଚ୍ଛ 'କରାଯାଏ। ଖେଳ ଶେଷ ହେବା ପରେ ସିଂହାସନରେ ସିତଳା ମଣୋହି କରାଯାଏ ଏବଂ ପଣ୍ଡା ପତି ମୁଦିରସ୍ତ ମହାପ୍ରଭୁଙ୍କ ତରଫରୁ ଜୁଆ ଖେଳନ୍ତି।

ଖେଳର ଫଳ:

ଏହିଜୁଆ ଖେଳରେ ମହାପ୍ରଭୁ ମହାଲକ୍ଷ୍ମୀଙ୍କ ଠାରୁ ପରାସ୍ତ ହୁଅନ୍ତି। ଏହାକୁ ‘ସାତମୁଠି’ କୁଡ଼ି ଖେଳରେ ହାରିବା କୁହାଯାଏ। ଖେଳରେ ହାରିବା ଫଳରେ ମହାପ୍ରଭୁ ଜଗନ୍ନାଥ ସାତ ଦିନ ପାଇଁ ମହାଲକ୍ଷ୍ମୀଙ୍କ ମନ୍ଦିରରେ ବନ୍ଦୀ ହୋଇ ରହନ୍ତି। ଏହି ସାତ ଦିନ ମହାପ୍ରଭୁ ମହାଲକ୍ଷ୍ମୀଙ୍କ ମନ୍ଦିରରେ ବାସ କରନ୍ତି।

ଖେଳର ରହସ୍ୟ:

ଏହି ଖେଳ ମାଧ୍ୟମରେ ଏକ ଗଭୀର ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ସଂଦେଶ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଛି। ଏହା ଦେବତାଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ପାରିବାରିକ ସମ୍ବନ୍ଧକୁ ବୁଝାଇଥାଏ। ମହାପ୍ରଭୁଙ୍କର ମହାଲକ୍ଷ୍ମୀଙ୍କ ଠାରୁ ହାରିବା ଏବଂ ବନ୍ଦୀ ହେବା ଘଟଣା ଦେବୀଙ୍କ ପ୍ରତି ତାଙ୍କର ଭକ୍ତି ଓ ଆସକ୍ତିକୁ ବୁଝାଇଥାଏ। ଏହା ମାନବୀୟ ସମ୍ବନ୍ଧର ଏକ ଦିବ୍ୟ ରୂପ ଅଟେ।

ସାଂସ୍କୃତିକ ଗୁରୁତ୍ୱ:

ଜୁଆ-କଉଡ଼ି ଖେଳ ଓଡ଼ିଆ ସଂସ୍କୃତିର ଏକ ଅଭିନ୍ନ ଅଂଶ ଅଟେ। ଏହା ଧର୍ମ, ସଂସ୍କୃତି ଓ ଲୋକପରମ୍ପରାକୁ ଏକ ସୂତ୍ରରେ ଗ୍ରଥିତ କରିଛି। ଏହି ଖେଳ ମାଧ୍ୟମରେ ଲୋକଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଆନନ୍ଦ, ଉତ୍ସାହ ଓ ଭକ୍ତିର ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ। ଏହା ଓଡ଼ିଆ ଜାତୀୟତାର ଏକ ପ୍ରତୀକ ମଧ୍ୟ ଅଟେ।

ଶେଷରେ କୁହାଯାଇପାରେ ଯେ, ଜୁଆ-କଉଡ଼ି କେବଳ ଏକ ଖେଳ ନୁହେଁ, ବରଂ ଏହା ଓଡ଼ିଆ ସଂସ୍କୃତିର ଏକ ଜୀବନ୍ତ ପରମ୍ପରା ଅଟେ। ଏହା ମାଧ୍ୟମରେ ଧାର୍ମିକ ଭାବନା, ସାଂସ୍କୃତିକ ପରମ୍ପରା ଓ ସାମାଜିକ ମେଳମିଶା ଫଳରେ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ ହୋଇଥାଏ। ଏହି ଅନୁଷ୍ଠାନ ଓଡ଼ିଶାର ଲୋକଙ୍କ ମନରେ ଚିରସ୍ଥାୟୀ ସ୍ଥାନ ପାଇଛି ଏବଂ ଭବିଷ୍ୟତରେ ମଧ୍ୟ ଏହା ଏହି ଭାବେ ବଞ୍ଚିରହିବ।

!! ସୁଶାନ୍ତ କୁମାର ସାସମଲ

ହନୁମାନ ନଗର ଆସ୍କା ରୋଡ଼

ବ୍ରହ୍ମପୁର ବିଶ୍ଵବିଦ୍ୟାଳୟ !!