ଆଜିକାଲି ଲୋକେ କହନ୍ତି, କାର୍ତ୍ତିକରେ ଆଉ ଶୀତର କିଛି ସମ୍ବନ୍ଧ ନାହିଁ। ମୋର ମନେ ପଡ଼େ, ପୂର୍ବେ ଯେତେବେଳେ କାର୍ତ୍ତିକ ପୂର୍ଣ୍ଣିମା ଓ ବୋଇତ ଭସାଇବାର ପ୍ରସଙ୍ଗ ଆସେ ମନେ ହେଉଥିଲା କେମିତି ରାତିର ଗାଢ଼ ଶୀତରେ ଶୋଇଥିବା ଗରମ ପଲଙ୍କ ଛାଡ଼ି ଉଠିବି, ସ୍ନାନ କରିବି , ଭାବି ଭାବି ଦାନ୍ତ କିଳିବା ଶୀତ ଲାଗୁଥିଲା। ଆଜି କ’ଣ? ସବୁ ବର୍ଷ ଭୟଙ୍କର ପବନ ବହେ, ଗରମ ଲାଗେ। ଶୀତର କାର୍ତ୍ତିକ ସହିତ ଆଉ ସେଭଳି ସମ୍ପର୍କ ନାହିଁ। ତୁଷାର ଟିକେ ଟିକେ ପଡ଼ିଥାଏ ,କିନ୍ତୁ ସେଇ ଛୁଇଁବା ଯୋଗ୍ୟ ଶୀତ ଆଉ ନାହିଁ।

ମୋର ଛୋଟବେଳର ସ୍ମୃତି ଭିତରେ, ପୂର୍ଣ୍ଣିମାର ପୂର୍ବ ରାତ୍ରିରେ ଘରେ ଏକ ଅନନ୍ୟ ଉତ୍ସାହ ଖେଳି ଯାଉଥିଲା। ବୋଇତ, ପଙ୍ଗୁଆ, ଧୋଳଟା, ଘିଅ ଇତ୍ୟାଦି ପ୍ରସ୍ତୁତି ଚାଲୁଥିଲା। ସେଇ ବୋଇତ ଗୁଡ଼ିକ ଆଜିକାରି କାଗଜ ବା ପତ୍ରର ବା ରଙ୍ଗୀନ ସଜ୍ଜିତ ନବୀନ ବୋଇତ ଭଳି ନଥିଲା। ସେଗୁଡିକ ହେଉଥିଲା କଦଳୀ ଗଛର ଡେମ୍ଫ ବା କାଣ୍ଡରେ ତିଆରି ସରଳ, ପ୍ରାକୃତିକ ବୋଇତ। ବୁଢ଼ୀ ଆଈ ବା ମା କଦଳୀ ପତ୍ରକୁ ବିଭିନ୍ନ ଆକୃତିରେ ଭାଙ୍ଗି, ତାକୁ ଛୋଟ ଛୋଟ ଖିଲରେ ଗଛି ବୋଇତ ତିଆରି କରୁଥିଲେ। ସେଇ ବୋଇତ ଗୁଡ଼ିକରେ ଏକ ଅନନ୍ୟ ସୌରଭ ଥିଲା, ଯାହା ଶୀତଳ ପବନ ସହିତ ମିଶି ଏକ ଅଦ୍ଭୁତ ବାତାବରଣ ସୃଷ୍ଟି କରୁଥିଲା।

କାଠ ଚୁଲିରେ କଡ଼େଇ ବସାଇ ତିଆରି କରାଯାଇଥିବା ଏକ ମିଠା ପିଠା, ଯାହା ଘିଅରେ ଭାଜି ତିଆରି ହେଉଥିଲା। ଘର ସାରା ସୁଗନ୍ଧ ବାସୁଥିଲା ସେଇ ପଙ୍ଗୁଆ ଓ ଘିଅର। ଆମ ଭାଇ ଭଉଣୀମାନେ ସେଥିରେ ହାତ ଲଗାଇବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରୁଥିଲୁ, ଆଉ ବଡ଼ମାନେ ଆମକୁ ବାରଣ ଦେଉଥିଲେ। ସେଇ ରାତିର ନିଦ ଆସୁନଥିଲା, କାରଣ ମନେ ଥିଲା ଭୋରର ଉତ୍ସବ।

ପୂର୍ଣ୍ଣିମା ଦିନ ଭୋର ହେବାର ବହୁତ ପୂର୍ବରୁ, ଆଉ ଆଈଙ୍କର ଡାକ ଶୁଭୁଥିଲା... "ହେରେ, ଉଠିପଡ଼ ବୋଇତ ଭାସାଇବାକୁ ଯିବ ନାହିଁ କି? ସବୁ ଲୋକ ଚାଲିଗଲେ!" ସେଇ ଡାକ ଶୁଣି ଆମେ ସମସ୍ତେ ଏକାଠି ହୋଇ ଏକ ଘୁର୍ଣ୍ଣିପାକରେ ପଡ଼ୁଥିଲୁ। କିଏ ପ୍ରଥମେ ଉଠିବ, ଏଥିପାଇଁ ଆମ୍ଭେମାନେ ଯେଉଁ ଦଉଡ଼ ଲାଗୁଥିଲୁ! ଶୀତରେ ଆମ୍ଭେମାନେ ଶୟନ ଛାଡ଼ିବାକୁ ଚାହୁଁନଥିଲୁ, ଗରମ ଲୁଗା ତଳେ ଲୁଚି ରହିବାକୁ ଚାହୁଁଥିଲୁ। ତଥାପି, ବୋଇତ ଭାସାଇବାର ଲୋଭ ଆମକୁ ଟାଣି ଉଠୁଥିଲା।

ଆମ୍ଭେମାନେ ଅନ୍ଧାରରେ ଉଠୁଥିଲୁ। ବାହାରେ କୁହୁଡ଼ି ଓ ତୁଷାର ଆଚ୍ଛାଦନ ଥିଲା। ପାଣି ଟଣା ଶୀତଳ। ପ୍ରଥମେ ଗାଧେଇବା ତା’ପରେ ସାରା ଶରୀରରେ ପାଣି ଛିଞ୍ଚିବା ପ୍ରତ୍ୟେକ ପଦରେ ଶରୀର ଥରଥର କାମୁଡ଼ୁଥିଲା। ତା’ପରେ, ହାତରେ ବୋଇତ, ପଙ୍ଗୁଆ, ଏବଂ ଧୂପବତି ଧରି ଆମେ ସମସ୍ତେ ଆଈ ମାଆଙ୍କ ସହ ଘର ପଛରେ ଥିବା ପୋଖରୀକୁ ଚାଲିଯାଉଥିଲୁ। ପାଦ ତଳେ ଘାସ ଓ ମାଟି ବରଫ ଭଳି ଥଣ୍ଡା ଲାଗୁଥିଲା।

ପୋଖରୀ ଘାଟରେ ପହଞ୍ଚିଲା ବେଳକୁ ଆଉ ଅନେକ ଲୋକ ଜମା ହୋଇ ସାରିଥିଲେ। ସମସ୍ତଙ୍କ ଶରୀରରୁ ଭାବ ଉଠୁଥିଲା, କାରଣ ସମସ୍ତେ ଭିଜି ଥିଲେ। ଶୀତରେ ଆମ ଦାନ୍ତ କାମୁଡ଼ିଥୁଲା। ବୋଇତଟିକୁ ପାଣିରେ ଛାଡ଼ିଦେବା ପୂର୍ବରୁ, ଆମେ ସେଥରେ ଧୂପବତି ଲଗାଉଥିଲୁ, ଏବଂ ତା ମଧ୍ୟରେ ପଙ୍ଗୁଆର ଛୋଟ ଛୋଟ ଖଣ୍ଡ ରଖୁଥିଲୁ। ଏହା ଥିଲା ଆମର ନୈବେଦ୍ୟ।

ତା’ପରେ ଆସୁଥିଲା ସବୁଠାରୁ ପବିତ୍ର ମୁହୂର୍ତ୍ତ। ସେହି କମ୍ପିତ ଗଳାରେ, ଦାନ୍ତ କାମୁଡିଥିବା ଅବସ୍ଥାରେ, ଆମ୍ଭେମାନେ ମନ୍ତ୍ର ଉଚ୍ଚାରଣ କରୁଥିଲୁ: ଆ , କା , ମା , ବୈ ..." ପାନ ଗୁଆ ଥୋଇ ପାନ ଗୁଆ ତୋର ମାସକ ଧରମ ମୋର "ଏହି ମନ୍ତ୍ର ଉଚ୍ଚାରଣ କରିବା ସମୟରେ ଭଉଣୀ ମାନଙ୍କ ର ସ୍ୱର ମଧ୍ୟ ଆମ ଆଈ ମାଆଙ୍କ ସହିତ ଯୋଡ଼ି ହେଉଥିଲା। ଏହା ଏକ ସମୂହିକ ପ୍ରାର୍ଥନା ଭଳି ଲାଗୁଥିଲା, ଯାହା ଶୀତକୁ ଅଜବ ଭାବରେ ଅପେକ୍ଷା କରିନେଉଥିଲା। ମନ୍ତ୍ର ଶେଷ ହେବା ପରେ, ଆମେ ବୋଇତଟିକୁ ପାଣିରେ ଭାସାଇ ଦେଉଥିଲୁ। ସେହି କଦଳୀ ବୋଇତଟି ପାଣିରେ ହାଲୁକା ଭାବରେ ଦୋଳ ହୋଇ ଚାଲିଯାଉଥିଲା, ତା ମଧ୍ୟରେ ଜଳୁଥିବା ଧୂପବତିର ଆଲୋକ ପୋଖରୀର ଅନ୍ଧାର ପାଣିରେ ଏକ ଅଦ୍ଭୁତ ଦୃଶ୍ୟ ସୃଷ୍ଟି କରୁଥିଲା।

ବୋଇତ ଭାସି ଯାଇଥିବା ପରେ, ଆମେ ପଙ୍ଗୁଆ ଖାଉଥିଲୁ। ସେଇ ଥଣ୍ଡା ଶରୀରରେ ଗରମ ପଙ୍ଗୁଆ ଖାଇବା ଅନୁଭୂତି ଆଜି ମଧ୍ୟ ମୋର ଜିଭରେ ଲାଗିରହିଛି। ତା’ପରେ ଆମେ ସମସ୍ତେ ମିଶି ଆମ ଗାଁର ଇଷ୍ଟଦେବୀଙ୍କୁ ପ୍ରଣାମ କରିବାକୁ ଯାଉଥିଲୁ। ସାରା ଗାଁରେ ଏକ ପବିତ୍ର ଓ ଉତ୍ସବକର ମାଟିର ଗନ୍ଧ ଓ ଧୂପର ସୁଗନ୍ଧରେ ଭରି ଯାଉଥିଲା।

ସେହି ଦିନ ସବୁ ଥିଲା ଭିନ୍ନ। ସେହି ଦିନ ସବୁ ଆଉ ନାହିଁ। ଆଜି ଆମ୍ଭେମାନେ ସହରରେ ରହୁଛୁ। ଏଠାରେ ବୋଇତ ଭାସାଇବା ପାଇଁ ନିକଟରେ ଏକ ଜଳାଶୟ ମଧ୍ୟ ନାହିଁ। କାର୍ତ୍ତିକ ପୂର୍ଣ୍ଣିମା ଆସେ, କିନ୍ତୁ ସେଇ ଛୁଇଁବା ଯୋଗ୍ୟ ଶୀତ ଆଉ ନାହିଁ। ଜଳବାୟୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆମ ଋତୁଚକ୍ରକୁ ଅସ୍ପଷ୍ଟ କରିଦେଇଛି। ପୂର୍ବେ କାର୍ତ୍ତିକ ପୂର୍ଣ୍ଣିମା ହେଉଥିଲା ଶୀତର ପ୍ରଥମ ଆଲିଙ୍ଗନ, ଏକ ସୂଚନା ଯେ ଥଣ୍ଡା ଦିନ ଆସୁଛି ।ଆଜି ସେହି ଶୀତ ଯେମିତି ଆଖି ଲୁଚାଇ ହସୁଛି, ଆମକୁ ଖୋଜା ପାଇଁ କହୁଛି, କିନ୍ତୁ ଆମେ ତାକୁ ଆଉ ଅନୁଭବ କରିପାରୁନାହୁଁ।

ଆମ୍ଭେମାନେ ଗାଁ ଛାଡ଼ି ସହରକୁ ଆସିବା ପରେ, ଜୀବନ ରଥ ଚକ୍ର ଭଳି ଘୂର୍ଣ୍ଣନ ହୋଇଗଲାଣି। ସହରର କଂକ୍ରିଟ ଜଙ୍ଗଲରେ ପୋଖରୀ ନାହିଁ, କଦଳୀ ଗଛ ନାହିଁ, ଆଉ ସେଭଳି ଭୋର ରାତିରେ ସମସ୍ତ ପରିବାର ଏକତ୍ର ହେବାର ସୁଯୋଗ ମଧ୍ୟ ନାହିଁ। ଆଜିର ପିଲାମାନେ ବୋଇତ ଭସାନ୍ତି, କିନ୍ତୁ ସେହି ଅନୁଭୂତି ଆଉ କ’ଣ ସେମିତି ଅଟେ? ସେମାନେ ରଙ୍ଗୀନ କାଗଜର ବୋଇତ କିଣନ୍ତି, ବଡ଼ ବଡ଼ ପୋଖରୀ କିମ୍ବା ନଦୀରେ ଯାଇ ସମୁହ ଭାବରେ ଭାସାନ୍ତି। ତାହା ମଧ୍ୟ ଏକ ଉତ୍ସବ, କିନ୍ତୁ ସେଥିରେ ଗାଁ ଓ ପରିବାରର ସହଜ ସାମୀପ୍ୟ ନାହିଁ, ସେହି କମ୍ପନ ଭରା ଶୀତର ଅନୁଭୂତି ନାହିଁ।

ଆମେ କେବଳ ଏକ ଋତୁ କିମ୍ବା ଏକ ଉତ୍ସବ ହରାଉ ନାହୁଁ, ଆମେ ହରାଉଛୁ ଆମର ସାଂସ୍କୃତିକ ଓ ପରିବେଷିତ। କାର୍ତ୍ତିକ ପୂର୍ଣ୍ଣିମା କେବଳ ଏକ ଧାର୍ମିକ ଅନୁଷ୍ଠାନ ନଥିଲା; ଏହା ଥିଲା ପ୍ରକୃତି ସହିତ ଆମର ସମ୍ପର୍କର ଏକ ଉଜ୍ଜ୍ୱଳ ଉଦାହରଣ। ଶୀତ ଆସିବ, ଆମେ ତାକୁ ସ୍ୱୀକାର କରିବା, ତା’ସହିତ ଖେଳିବା ଏବଂ ଏକ ଉତ୍ସବରେ ପରିଣତ କରିବା ଏହା ହିଁ ଥିଲା ଆମ ପୂର୍ବପୁରୁଷଙ୍କ ବୁଦ୍ଧିମତା।

ଆଜି ଯେତେବେଳେ ଶୀତ ହସୁଛି ଆଖି ଲୁଚାଇ, ଆମକୁ ଚିନ୍ତା କରିବାକୁ ପଡ଼ିବ ଯେ ଆମେ ପ୍ରକୃତି ଠାରୁ କେତେ ଦୂରେଇ ଯାଇଛୁ , ଆମକୁ ଆମର ପିଲାମାନଙ୍କୁ କେବଳ ରଙ୍ଗୀନ ବୋଇତ ଦେଇ କାର୍ତ୍ତିକ ପୂର୍ଣ୍ଣିମା ଶିଖାଇବା ପର୍ଯ୍ୟାପ୍ତ ନୁହେଁ। ଆମକୁ ତାଙ୍କୁ ବୁଝାଇବାକୁ ପଡ଼ିବ ଯେ ଏହି ଉତ୍ସବର ମୂଳରେ ରହିଛି ପ୍ରକୃତି ପ୍ରତି ସମ୍ମାନ, ଋତୁ ଚକ୍ରର ସୂକ୍ଷ୍ମତା ବୁଝିବା ଏବଂ ପରିବାର ଓ ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ସହିତ ଏକତା ବାନ୍ଧିବା।

ସେତେବେଳେ କାର୍ତ୍ତିକ ପୂର୍ଣ୍ଣିମା ଥିଲା ଏକ ଅନୁଭୂତି ଶରୀରର କମ୍ପନ, ମନର ଉତ୍ସାହ, ଆଉ ଆତ୍ମାର ପବିତ୍ରତା। ଆଜି ଏହା ଏକ ଘଟଣା ମାତ୍ର ରହି ଯାଇଛି। କାର୍ତ୍ତିକରେ ଶୀତ ଆଉ ନଥିବାରୁ କେବଳ ଜଳବାୟୁ ପରିବର୍ତ୍ତନର ଚିହ୍ନ ନୁହେଁ, ଏହା ଆମର ଜୀବନଚର୍ଯ୍ୟାର ପରିବର୍ତ୍ତନର ମଧ୍ୟ ଏକ ଦର୍ପଣ। ଆମେ ଅଧିକ ସୁବିଧା ସମ୍ପନ୍ନ ହୋଇଛେ, କିନ୍ତୁ ଆମ ଜୀବନରୁ ସେହି ପ୍ରାକୃତିକ ଆନନ୍ଦ, ସେହି କଠିନ କିନ୍ତୁ ମିଠା ଅନୁଭୂତି ବିଦାୟ ନେଇଛୁ। ସେହି କମ୍ପୁଥିବା ଗଳାରେ କହିଥିବା : ଆ , କା , ମା , ବୈ ...."ର ସ୍ୱର, ବୁଢ଼ୀ ଆଈଙ୍କ ଡାକ, ଶୀତଳ ସ୍ପର୍ଶ, ପଙ୍ଗୁଆର ସୁଗନ୍ଧ, ଆଉ ପୋଖରୀ ଜଳରେ ଦୋଳହୋଇ ଚାଲିଯାଇଥିବା କଦଳୀ ବୋଇତର ଦୃଶ୍ୟ ଏସବୁ ଆଜି ମଧ୍ୟ ମୋର ସ୍ଵପ୍ନ ରେ ଉଙ୍କି ମାରେ, ଏକ ସୁଦୂର ସ୍ମୃତିର ଝରକା ଭାବରେ, ଯାହା ଆଉ କଦାପି ଫେରିବ ନାହିଁ। ଆଜିର କାର୍ତ୍ତିକ ପୂର୍ଣ୍ଣିମା ଆମକୁ କେବଳ ଏକ ଦିନର ଛୁଟି ଦେଇଥାଏ, କିନ୍ତୁ ସେହି ପୁରାକାଳର କାର୍ତ୍ତିକ ପୂର୍ଣ୍ଣିମା ଆମକୁ ଏକ ଅନୁଭୂତି ଦେଇଥିଲା ଯାହା ଜୀବନ ସାରା ସାଥୀ ହୋଇରହେ। ସେଇ ଅନୁଭୂତି ହିଁ ଆଜି ଏକ ସୁନେଲି ସ୍ମୃତି ଭାବରେ ମୋ ମନରେ ବଞ୍ଚିରହିଛି।

!! ସୁଶାନ୍ତ କୁମାର ସାସମଲ
ହନୁମାନ ନଗର ଆସ୍କା ରୋଡ଼
ବ୍ରହ୍ମପୁର ଗଞ୍ଜାମ !!

କାର୍ତ୍ତିକରେ ଶୀତ ହସୁଛି ଆଖି ଲୁଚାଇ

କାର୍ତ୍ତିକରେ ଶୀତ ହସୁଛି ଆଖି ଲୁଚାଇ